2015 წლის 8 აპრილს საქართველოს სახალხო დამცველმა ინიციატივა წარმოადგინა საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს უფლებამოსილების გაფართოებასთან დაკავშირებით.

საქართველოს სახალხო დამცველის ინიციატივის მიხედვით, ფართოვდება საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს უფლებამოსილება, შესაბამისად, ფართოვდება კონსტიტუციური კონტროლის არეალი. დღემდე საკონსტიტუციო სასამართლო განიხილავს მხოლოდ ნორმატიული აქტების კონსტიტუციურობას საქართველოს კონსტიტუციის მეორე თავით აღიარებულ უფლებებთან და თავისუფლებებთან მიმართებით. კანონპროექტი გვთავაზობს, რომ ამ თვალსაზრისით შემოწმდეს ასევე ინდივიდუალური სამართლებრივი აქტებისა და საერთო სასამართლოების კანონიერ ძალაში შესული გადაწყვეტილებების კონსტიტუციურობა. კანონპროექტის მიხედვით, საქართველოს საკონსტიტუციო სასამართლოს უფლებამოსილება სცდება ნორმათა კონტროლის მოდელს და ახორციელებს რეალური სარჩელის საფუძველზე კონსტიტუციურ კონტროლს. მსგავსი მოდელი ეფექტიანად მოქმედებს ისეთ ავტორიტეტულ სასამართლოში, როგორიცაა გერმანიის ფედერალური საკონსტიტუციო სასამართლო.

ინიციატივაში საუბარია გამონაკლისის სახით, კანონს - ამოქმედებიდან ერთი წლის განმავლობაში, მიენიჭოს უკუძალა, რომელიც ითვალისწინებს კანონიერ ძალაში შესული საერთო სასამართლოების გადაწყვეტილებების გადახედვას. აღნიშნული მექანიზმი შესაძლებელს გახდის, ადამიანის უფლებათა და თავისუფლებათა დაცვის ინტერესებში, განხორციელდეს მართლმსაჯულების იმ ხარვეზების გამოვლენა და გამოსწორება, რომლითაც დაირღვა საქართველოს კონსტიტუციის ფუნდამენტური მოთხოვნები.

„გასული წლების განმავლობაში ქართული მართლმსაჯულება სერიოზული ხარვეზებით ხასიათდებოდა და ამ ნაკლოვანებების შესახებ, რომელიც მოქალაქეებს სამართლიანი სასამართლო განხილვის კონსტიტუციით გარანტირებულ უფლებას ართმევდა, საქართველოს სახალხო დამცველის არაერთ საპარლამენტო ანგარიშშია საუბარი.

ვფიქრობ, უსამართლოების მსხვერპლთათვის სამართლიანი განხილვის უფლების ჯეროვანი იმპლემენტაციის გარკვეული საშუალება და გარკვეული მექანიზმი უნდა არსებობდეს. სამწუხაროდ, მართლმსაჯულების ხარვეზის დამდგენი კომისიის შექმნის იდეა ფინანსური პრობლემების გამო იქნა უკუგდებული, რაც მართებულად არ მიმაჩნია. ფინანსური შესაძლებლობების ნაკლებობა არ უნდა იყოს არგუმენტი იმისთვის, რომ არ დაკმაყოფილდეს საზოგადოების ლეგიტიმური მოლოდინი – ძალაში შესული განაჩენების გადახედვის უფლების შესახებ.

ჩვენი იდეა უკვე არსებული სისტემის მაქსიმალურად ეფექტურად გამოყენებაში მდგომარეობს. სწორედ ამიტომ, მიუხედავად იმისა, რომ იდეა მართლმსაჯულების ხარვეზის დამდგენი კომისიის შექმნის შესახებ იქნა უკუგდებული და უარყოფილი, დღეს საზოგადოებაში კვლავ რჩება მოლოდინი, რომ შეიქმნება მექანიზმი, რომლითაც გარკვეულ საქმეთა ნაწილის განხილვა მაინც იქნება შესაძლებელი და გაჩნდება განცდა, რომ ყოველთვის არ არის აუცილებელი ადამიანის უფლებათა ევროპულ სასამართლოში წასვლა“, – განაცხადა სახალხო დამცველმა უჩა ნანუაშვილმა ინიციატივის განხილვისას.

ინიციატივამ გარკვეული აზრთა სხვადასხვაობა გამოიწვია, განსაკუთრებით კანონისთვის უკუძალის მინიჭების ვადასთან, ასევე საკონსტიტუციო სასამართლოს მოსამართლეთა რაოდენობის გაზრდასა და სხვა საკითხებთან დაკავშირებით.

დისკუსიაში ჩაერთნენ საქართველოს პარლამენტის თავმჯდომარის პირველი მოადგილე მანანა კობახიძე, იუსტიციის უმაღლესი საბჭოს წევრი ევა გოცირიძე, საკონსტიტუციო სასამართლოს წევრები მაია კოპალეიშვილი და მერაბ ტურავა, პარლამენტარები ზაქარია ქუცნაშვილი და გიორგი კახიანი; საქართველოს პრეზიდენტის მრჩეველი ადამიანის უფლებებისა და მართლმსაჯულების სფეროში კახა კოჟორიძე. ასევე, თემით დაინტერესებული სხვა პირები. მათ შორის, საქართველოს საერთო სასამართლოსა და საკონსტიტუციო სასამართლოს წარმომადგენლები, იუსტიციის საბჭოს წევრები, საქართველოს პრეზიდენტისა და საქართველოს მთავრობის წარმომადგენლები, არასამთავრობო ორგანიზაციების წარმომადგენლები და ექსპერტები.

პრეზენტაციის დასასრულს გადაწყდა, რომ სახალხო დამცველის ინიციატივის განხილვა სხვადასხვა ფორმატში გაგრძელდება; ასევე მოხდება მისი წარდგენა საკონსტიტუციო კომისიაში.