2017 წლის 9 თებერვალს საქართველოს სახალხო დამცველმა საზოგადოებას სპეციალური ანგარიში წარუდგინა, რომელშიც „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“ საქართველოს კანონისა და პრაქტიკის ანალიზი და რეკომენდაციებია თავმოყრილი.

ანგარიში ოკუპირებულ ტერიტორიებზე შესვლის, ეკონომიკური საქმიანობის, დე ფაქტო ორგანოების მიერ გაცემული დოკუმენტებისა და ადამიანის უფლებათა დაცვის თვალსაზრისით „ოკუპირებული ტერიტორიების შესახებ“ კანონსა და პრაქტიკაში არსებულ ხარვეზებსა და დაბრკოლებებს მიმოიხილავს და მათი აღმოფხვრის გზებს მიუთითებს.

ანგარიშში ასახული სახალხო დამცველის რეკომენდაციები მიმართულია ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრები ან/და მათთან მჭიდრო კავშირის მქონე ადამიანების უფლებრივი მდგომარეობის გაუმჯობესებისაკენ; ამასთან, საკითხთა სენსიტიურობიდან გამომდინარე, აუცილებელია საკანონმდებლო ცვლილებები თუ პრაქტიკა შესაბამისი სამთავრობო უწყებების სრული კოორდინაციითა და დაინტერესებულ მხარეებთან თანამშრომლობით შემუშავდეს.

სახალხო დამცველი მიიჩნევს, რომ საქართველოს მთავრობა მაქსიმალურად უნდა უწყობდეს ხელს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მცხოვრები ადგილობრივი მოსახლეობის უფლებებისა და თავისუფლებების დაცვასა და სოციალური და ეკონომიკური მდგომარეობის, ჯანდაცვისა და განათლების ხელმისაწვდომობის გაუმჯობესებას.

შესაბამისად, სახალხო დამცველის აზრით, საქართველომ უფრო მოქნილი უნდა გახადოს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე არალეგალური მიმართულებებიდან შესვლის წესი და უცხო ქვეყნის მოქალაქის ან მოქალაქეობის არმქონე პირისთვის სასჯელის ზომა უნდა შემოიფარგლებოდეს ადმინისტრაციული პასუხისმგებლობით, ნაცვლად ამჟამად მოქმედი სისხლის სამართლის პასუხისმგებლობისა. პრაქტიკის ანალიზით, ჩანს რომ ოკუპირებულ ტერიტორიებზე შესვლის წესის დარღვევისათვის სასჯელი მხოლოდ იმ მცირე ნაწილს ეკისრება, რომელიც შემდეგ საქართველოს მიერ კონტროლირებად ტერიტორიაზე შემოდის. ამასთან, ეს შეზღუდვა ვრცელდება საერთაშორისო ორგანიზაციებზე და მათ თანამშრომლებზე, რომლებიც ოკუპირებულ ტერიტორიების მოსახლეობისათვის სასიცოცხლო მნიშვნელობის საქმიანობას ეწევიან.

სახალხო დამცველი ასევე, მიიჩნევს, რომ საქართველოს ევროკავშირთან ასოცირების შეთანხმებისა და ევროკავშირში გაწევრიანების მისწრაფების შესაბამისად, მთავრობამ უნდა შეიმუშავოს წამახალისებელი სამართლებრივი და ლოჯისტიკური მექანიზმი, მათ შორის განსხვავებული საგადასახადო რეჟიმი და გამოყოს ფინანსური რესურსი, რომელიც საშუალებას მისცემს ოკუპირებულ ტერიტორიებზე მომუშავე ადგილობრივ ინდივიდუალურ მეწარმეებს, მიკრო და მცირე ბიზნესებს, განავითარონ ეკონომიკური და სავაჭრო ურთიერთობები გამყოფი ხაზის მეორე მხარეს მოქმედ ბიზნესებთან და მეწარმეებთან, ერთობლივი ეკონომიკური საქმიანობის განხორციელების მიზნით.

ოკუპირებული ტერიტორიების მოსახლეობას, განსაკუთრებით კი ახალ თაობას, სხვა საბუთები, გარდა არალეგიტიმური ორგანოების მიერ გაცემული დოკუმენტებისა, ძირითადად არ გააჩნია. ხოლო, ვინაიდან, მოქმედი კანონის მიხედვით ასეთი დოკუმენტები არარაა, მათთვის, საქართველოს მოქალაქეობის დადგენა და შესაბამისად საქართველოს მოქალაქეობის დამადასტურებელი დოკუმენტების მიღება გართულებულია. შესაბამისად, ხელისუფლებამ უნდა შეიმუშავოს ეფექტური მექანიზმი, რათა ოკუპირებულ ტერიტორიაზე მცხოვრებმა პირებმა მარტივად შეძლონ საქართველოს მოქალაქეობის დამადასტურებელი მოწმობისა და იურიდიული ძალის მქონე დოკუმენტების მიღება, რითიც შემდეგ შეეძლებათ სახელმწიფოს მიერ შეთავაზებული სერვისებით სარგებლობა.

საქართველოს სახალხო დამცველი გამოთქვამს მზადყოფნა, აქტიური მონაწილეობა მიიღოს რეგულაციებისა და პრაქტიკის შესახებ დამატებით განხილვებში და იმედოვნებს, რომ მისი რეკომენდაციების საფუძველზე, მოქმედი საკანონმდებლო ნორმები და მათი აღსრულება ორიენტირებული იქნება ადამიანის უფლებათა დაცვასა და პატივისცემაზე.

იხილეთ ანგარიშის ელექტრონული ვერსია