Մարդու իրավունքների պաշտպանը ողջունում է աշխատանքային օրենսդրության փոփոխությունները և հուսով է, որ դրանց իրականացումը էապես կնպաստի աշխատողների աշխատանքային իրավունքների խախտումների կանխմանը:

2020 թվականի սեպտեմբերի 29-ին ընդունվեցին մի քանի օրենքներ, որոնք կարգավորում են աշխատանքային իրավունքի կարևորագույն խնդիրները: Հատկապես ուշագրավ է աշխատանքային լիարժեք տեսչության ստեղծումը, որը 2021 թվականի հունվարի 1-ից լիազորված կլինի վերահսկելու աշխատանքային օրենսդրության պահպանումը, որը ներառում է աշխատանքի ստուգումներ և աշխատանքային իրավունքների խախտումների դեպքում արդյունավետ արձագանքելու հնարավորություն: Դրա անհրաժեշտության մասին Մարդու իրավունքների պաշտպանը տարիներ շարունակ խոսել է իր տարեկան հաշվետվություններում կամ հրապարակային հայտարարություններում:

Ի լրումն վերը նշվածի, օրենսդրությունում կատարվել են մի շարք փոփոխություններ, որոնք ծառայում են աշխատողների իրավական կարգավիճակի բարելավմանը:

• Փոխվել են հղիության, ծննդաբերության և երեխայի խնամքի պատճառով արձակուրդի վերաբերյալ կանոնակարգերը: Հղիության և ծննդաբերության պատճառով աշխատողին տրվում է վճարովի արձակուրդ 126 օրացուցային օր տեւողությամբ (ծննդյան կամ երկվորյակների ծննդաբերության բարդությունների դեպքում` 143 օրացուցային օր), իսկ ծննդաբերության արձակուրդով (604 օրացուցային օր, որից վճարվում է 57 օրացուցային օր), կարող է ամբողջությամբ կամ մասամբ օգտվել երեխայի մայրը կամ հայրը: Բացի այդ, հղի կնոջը, նրա խնդրանքով, կտրամադրվի լրացուցիչ ժամանակ՝ բուժզննում անցնելու համար, եթե դա արվում է աշխատանքային ժամերին: Զննությունների անցկացումը հաստատող փաստաթղթեր ներկայացնելու դեպքում այդ նպատակով բաց թողնված աշխատանքային ժամերը կհամարվեն վավեր, և աշխատողը կպահպանի իր վարձատրությունը:
• Կկարգավորվեն ընդմիջումներին և աշխատանքային օրվա տևողություններին, ինչպես նաև հանգստյան օրերին վերաբերող խնդիրները: Մասնավորապես, աշխատանքային օրվա ընթացքում, երբ աշխատանքային ժամանակը գերազանցում է 6 ժամը, աշխատողն իրավունք ունի առնվազն 60 րոպե ընդմիջման, աշխատանքի ծանր, կամ վտանգավոր պայմանները, գիշերային աշխատանքային զբաղվածությունը, աշխատաժամանակի տարեկան 24-ժամյա առավելագույն տեւողությունը չպետք է գերազանցի 8 ժամը ծանր, վտանգավոր կամ վնասակար աշխատանքային պայմանների դեպքում՝ 24-ժամյա գիշերային աշխատողի աշխատանքային առավելագույն ժամանակը չպետք է գերազանցի 8 ժամը (սույն կանոնը չի տարածվում հերթափոխով աշխատելու դեպքում), գործատուն պարտավոր է աշխատողին շաբաթական առնվազն 1 հանգստյան օր տրամադրել, Սահմանվել են անչափահասների աշխատանքային ժամերի վերին սահմանները, ինչպես նաև անչափահասների արտաժամյա աշխատաժամերը, հաշմանդամություն ունեցող անձի օրինական ներկայացուցչին կամ աջակիցին իրավունք է տրվել ամիսը մեկ անգամ լրացուցիչ արձակուրդ վերցնել հանգստյան օրերից բացի կամ գործատուի հետ համաձայնեցնել աշխատանքային ժամերը, բացի ներքին կանոնակարգերից և այլն:
• Նաեւ կարգավորվում է պրակտիկայի հարցը: Մասնավորապես, չվճարովի պրակտիկայի ժամկետը չպետք է գերազանցի 6 ամիսը, իսկ վճարովի պրակտիկայի ժամկետը` 1 տարի:
• Կարևոր փոփոխություն է՝ աշխատանքային խտրականության արգելման խնդիրները կարգավորող առանձին և մանրամասն նորմատիվ ակտերը, քանի որ խտրականության դեպքերը հատկապես հաճախակի են աշխատանքային հարաբերություններում, և կարևոր է, որ բացի խտրականության դեմ պայքարի օրենսդրությունից, սահմանվի նաև աշխատանքային հարաբերությունների հիմնական նորմատիվ ակտերը, որոնք սահմանում են հավասարության պաշտպանության սկզբունքը եւ դրա տարբեր ասպեկտները:

Այս առումով պետք է նշել, որ օրենքի նոր տարբերակն ուղղակիորեն ամրագրում է գործատուի պարտավորությունը` ապահովել հավասար վարձատրություն ապահովել տղամարդ և կին աշխատողներին՝ հավասար աշխատանքի համար: Բացի այդ, սահմանվում են աշխատանքային և նախապայմանագրային հարաբերությունների հետ կապված հատուկ հարցերի թերի ցուցակ (ընտրության չափանիշներ, աշխատանքի տեղավորման պայմաններ, վերապատրաստման հնարավորություն և այլն), որոնց նկատմամբ կիրառվում է հավասար վերաբերմունքի սկզբունքը, ինչը կնպաստի աշխատանքային վեճերը կանխելու հնարավորությանը: Հստակորեն սահմանվել են նաև ապացույցի բեռի և ողջամիտ նպատակահարմարության բաշխման սկզբունքները:

Ցավոք, հաշվի չի առնվել Մարդու իրավունքների պաշտպանի առաջարկը աշխատանքի տեսչության ծառայության մանդատը սահմանափակելու վերաբերյալ Աշխատանքի ոլորտում հավասարության ընդհանուր քաղաքականությամբ, և ենթադրյալ խտրականության առանձին դեպքերի դեպքում Մարդու իրավունքների պաշտպանի հետ ներդրվել է ուղղորդման մեխանիզմ: Մարդու իրավունքների կարծում էր, որ օրենքի նոր ձևակերպումը աշխատանքի տեսչությանը կտրամադրի անվերապահ մանդատ՝ վերանայելու խտրականության դեպքերը, կրկնօրինակելով երկու մեխանիզմների մանդատները, ինչը կխոչընդոտի կայուն ազգային ստանդարտի հաստատմանը, իսկ որոշ դեպքերում` վտանգի տակ կդնի տարբեր որոշումներ և ֆինանսական ռեսուրսներ: Այս ռիսկերից խուսափելու համար Մարդու իրավունքների պաշտպանը պատրաստակամություն է հայտնում սերտ համագործակցության աշխատանքի տեսչության կամ շահագրգիռ այլ կողմերի հետ: