ԵԱՀԿ-ի Ժողովրդավարական հաստատությունների և մարդու իրավունքների գրասենյակը (OSCE/ODIHR) Ժողովրդական պաշտպանի դիմումի հիման վրա հրատապ զեկույց է պատրաստել «Հավաքների և դրսեւորումների մասին» Վրաստանի օրենքում նախատեսվող փոփոխությունների վերաբերյալ և այն գնահատել որպես բավականին քննադատական։

Կարծիքը հրապարակվել է այսօր, որտեղ հստակ նշված է, որ օրինագիծը չպետք է ընդունվի։ Ինչպես հանրությանը հայտնի է, Վրաստանի նախագահը վետո է դրել նշված փոփոխությունների նախագծի վրա և մոտիվացված դիտողություններով վերադարձրել խորհրդարան, հետևաբար օրենսդիր մարմնում դրա քննարկումը դեռ չի ավարտվել։

Նշենք, որ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը զեկույցի պատրաստման ժամանակ խորհրդակցել է ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցողի հետ՝ խաղաղ հավաքների և միավորումների ազատության հարցերով։ Ինչպես նշում է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը, խաղաղ հավաքների ազատությունը պաշտպանում է նաև երկարատև ցույցերը, երկարատև նստացույցերը, նստացույցի տիպի ցույցերը և ներառում է հավաքների ձևի և տեսակի ընտրության ազատությունը:

Ինչպես նշվում է եզրակացության մեջ, որոշ դեպքերում բողոքի կոնկրետ տեսքն ու ձևը, օրինակ՝ ժամանակավոր վրանային ճամբարները, կարող են նույնիսկ խորհրդանշական իմաստ ստանալ, որն անբաժանելի է իր ուղերձից։ Հավաքների ձևին վերաբերող կանոնակարգերը չպետք է խոչընդոտեն դրա հաղորդագրության արդյունավետ հաղորդմանը և չպետք է թուլացնող ազդեցություն ունենան իրավունքի իրականացման վրա:

Հավաքների ձևի և տեսակի սահմանափակումները պետք է համապատասխանեն օրինականության, անհրաժեշտության, համաչափության և խտրականության բացառման պահանջներին, որոնք սահմանված են մարդու իրավունքների միջազգային իրավունքով։

Եզրակացության մեջ մանրամասն քննարկվում է օրենքի նախագծի անհամապատասխանությունը միջազգային չափանիշներին։ ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը նշում է, որ փոփոխությունների նախագծով նախատեսված սահմանափակման հիմքերը լայն են և հստակ սահմանված չեն, ինչը կարող է հանգեցնել իշխանությունների կողմից կամայական կամ խտրական օգտագործման։ Հստակորեն նշվում է նաև, որ կյանքի բնականոն ռիթմի խախտումը, ներառյալ երթևեկության ժամանակավոր խաթարումը, առաջխաղացման հետևանքով առաջացած առևտրային գործունեության վնասը, պետք է հանդուրժվի այնքան ժամանակ, քանի դեռ դա անհարկի և անհամաչափ բեռ չի դնում ուրիշների վրա:

ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը նշում է, որ ժամանակավոր շինությունների կառուցման արգելքը, երբ այն համարվում է ոչ անհրաժեշտ կամ գործողությունների հետ կապ չունեցող, չի համապատասխանում Մարդու իրավունքների եվրոպական կոնվենցիայով և ՄԱԿ-ի կոնվենցիաներով սահմանված օրինական նպատակներին և արդարացված չէ։

Ինչպես նշում է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ը, անհասկանալի է, թե ինչու է գործող օրենսդրական դաշտը համարվում անբավարար, երբ այն արդեն պարունակում է դրույթներ կապված արհեստական ​​ճանապարհային արգելափակումների, ինչպես նաև ենթադրյալ պայթուցիկ սարքերի կապակցությամբ ոստիկանության լիազորությունների վերաբերյալ: Ժամանակավոր շինություններ կառուցելու համար խստագույն վարչական տույժի (15-օրյա վարչական կալանք՝ տուգանքով և բռնագանձումով) կիրառումը նույնպես գնահատվում է որպես անհամաչափ և իրավունքի իրացման վրա թուլացնող ազդեցություն։ Ինչպես ասվում է ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի պատրաստած փաստաթղթում,

առաջարկվող փոփոխությունները կարող են օգտագործվել քաղաքական այլախոհությունը խտրականորեն ճնշելու համար: Եզրակացության մեջ բացասական է գնահատվում նաև օրենքի նախագծի շուտափույթ ընդունման ձևը։

Հուսով ենք, որ Վրաստանի խորհրդարանը հաշվի կառնի ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ-ի եզրակացությունը և կհրաժարվի վերջնականապես ընդունել օրենքի նախագիծը։