Ժողովրդական պաշտպանի սահմանադրական հայցի հիման վրա դատապարտյալներին մենախցում տեղավորելու կարգը հակասահմանադրական է ճանաչվել։
Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանի հայցը բավարարվել է և չեղարկվել է բանտարկյալներին մենախցում տեղավորելու գործող կարգը։ Դատարանի որոշմամբ՝ Արդարադատության նախարարությունը պետք է մինչև 2023 թվականի մայիսի 1-ը կարգավորի բանտարկյալներին մենախցում տեղավորելու կարգն ու հիմքերը՝ Վրաստանի Սահմանադրության պահանջներին համապատասխան։
Ժողովրդական պաշտպանը տարիներ շարունակ պահանջում է փոխել թիվ 3 և 6 քրեակատարողական հիմնարկներում դատապարտյալների երկարաժամկետ մեկուսացման և այլ բանտարկյալների հետ շփումը սահմանափակելու կարգը։[1] Ժողովրդական պաշտպանը քրեակատարողական հիմնարկներում դատապարտյալներին ամիսներով և տարիներով մեկուսացնելու պրակտիկան գնահատել է ոչ պատշաճ վերաբերմունք: [2] Խոշտանգումների կանխարգելման եվրոպական կոմիտեն (CPT) միշտ հատուկ ուշադրություն է դարձրել մենախցում գտնվող բանտարկյալներին, քանի որ դա կարող է էական վնաս հասցնել նշված անձանց հոգեկան, սոմատիկ և սոցիալական առողջությանը:
2022 թվականի փետրվարի 7-ին Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը սահմանադրական հայց է ներկայացրել Վրաստանի Սահմանադրական դատարան և խնդրել է հակասահմանադրական ճանաչել թիվ 3 և 6 քրեակատարողական հիմնարկներում դատապարտյալներին տեղավորելու կանոնը, որով հնարավոր է եղել մեկուսարանում գտնվող անձին տեղավորել առանց նախնական հիմնավորման անորոշ ժամանակով: Մեր կարծիքով, գործող կարգավորումը հակասում էր արժանապատվության իրավունքին։[3]
2022 թվականի դեկտեմբերի 21-ին Վրաստանի Սահմանադրական դատարանի առաջին կոլեգիան բավարարեց №1676 սահմանադրական հայցը («Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանն ընդդեմ Վրաստանի արդարադատության նախարարի») և հակասահմանադրական ճանաչեց մեր կողմից բողոքարկված նորմերը։
Վրաստանի Սահմանադրական դատարանը սահմանել է, որ.
- Մենախցում բանտարկյալի պատիժը կրելու համար տեղավորելու պահին, որոշումը պետք է կայացվի գրավոր և հիմնավորված՝ սահմանված ժամկետով.
- Որոշումը պետք է հիմնված լինի անհատական գնահատման և հետաքննության արդյունքների վրա և հաշվի առնի քրեակատարողական հիմնարկի կողմից կայացված որոշման պարբերական գնահատման պարտավորությունը.
- Բացի այդ, դատապարտյալին պետք է տրամադրվի գործուն և արդյունավետ բողոքարկման իրավունք, որը նախատեսված չէր վիճարկվող նորմերով սահմանված կանոնով։
[1] Կանխարգելման ազգային մեխանիզմի հաշվետվությունը թիվ 3 քրեակատարողական հիմնարկ այցելության վերաբերյալ (2014 թվականի հոկտեմբերի 23-24). Հասանելի է: http://ombudsman.ge/res/docs/2019040512000333202.pdf ;
[2] Կանխարգելման ազգային մեխանիզմի 2021 զեկույց, Բանտարկյալների երկարատև մեկուսացումը որպես վատ վերաբերմունք, էջ. 42, հասանելի է հետևյալ հասցեով. https://www.ombudsman.ge/res/docs/2022050612391096568.pdf [ბოლოს ნანახია:27.12.22].
[3] Խոշտանգումների կանխարգելման եվրոպական կոմիտեի 21-րդ ընդհանուր զեկույց, պար. 53, (CPT/Inf (2011) 28): Առկա է: < https://rm.coe.int/1680696a88 > (ბოლოს ნანახია: 13.12.2020);