2020 թվականի հունիսի 18-ին լրատվամիջոցներում տեղեկատվություն է հաղորդվել գրավյալ Ախալգորիում դե-ֆակտո անվտանգության տեսանկյունից դիմորդներին վախեցնելու փաստերի վերաբերյալ: Ցավոք, այս տեղեկատվությունը ևս մեկ ակնառու օրինակ է այն գրավականների, որոնք բախվում են գրավյալ տարածքներում բնակվող մեր համաքաղաքացիները մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու հարցում: Շարունակվում են երեխաների համընդհանուր ճանաչված իրավունքների ոտնահարումները, դպրոցականների և ուսուցիչների էթնիկական հետապնդումները, հոգեբանական ճնշումները:

2017 թվականից հետո օկուպացված Ախալգորիի բոլոր տարրական դպրոցներում ամբողջությամբ արգելել են վրացերեն դասավանդել, մինչդեռ վրացերենը որպես օտար լեզու դասավանդվում է միայն որոշ դպրոցներում: Այս փաստը բացասաբար է անդրադառնում ինչպես վրացերենի իմացության, այնպես էլ կրթության որակի վրա։ Մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու արգելքի արդյունքում տարեցտարի նվազում է օկուպացված Ախալգորիում դպրոցականների թիվը: Մայրենի լեզվով կրթության իրավունքի մատչելիության վերաբերյալ հանրային պաշտպանը տարիներ շարունակ խոսում է իր տարեկան զեկույցներում:

Ներկայումս Ախալգորիի շրջանում գործող 7 դպրոցներից միայն 6 դպրոց է դասավանդում վրացերեն, և միայն 7-ից 11-րդ դասարաններում: Այլ դեպքերում վրացերենը դասավանդվում է շաբաթական ընդամենը հինգ ժամ: 2019 ուսումնական տարում 4 դպրոց ընդհանրապես չունեին առաջին դասարանցիներ:

Կրթության իրավունքը մարդու իրավունքների միջազգային օրենսդրությամբ երաշխավորված իրավունք է: Այն ամրագրված է ինչպես ՄԱԿ-ի, այնպես էլ Եվրոպայի խորհրդի համար պարտադիր պայմանագրերով: Տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների միջազգային դաշնագիրը հետագայում մշակում է կրթության իրավունքը և դրա նպատակները, համաձայն որոնց կրթությունը պետք է ուղղված լինի «մարդու անձի ճանաչման և նրա արժանապատվության լիարժեք զարգացմանը» և «Ամրապնդել հարգանքը մարդու իրավունքների և հիմնարար ազատությունների նկատմամբ»: [1]

Վրաստանի Մարդու իրավունքների պաշտպանը Վրաստանի իշխանություններին կոչ է անում շարունակել նախաձեռնողական գործողությունները՝ գրավյալ տարածքներում բնակվող ուսանողների և դիմորդների կրթության իրավունքը պաշտպանելու համար, շարունակել Ախալգորիի օկուպացված դպրոցների աշակերտներին և ուսուցիչներին կրթական ծրագրեր առաջարկել՝ ըստ նրանց կարիքների, մինչդեռ ստեղծված իրավիճակն անուղղելիորեն վնասում է երիտասարդների կրթության և զարգացման հնարավորություններին:

Կարևոր է նաև միջազգային կազմակերպությունների ներգրավվածությունը այս գործընթացում, որպեսզի անընդհատ ուշադրություն դարձվի գրավյալ շրջաններում կրթության իրավունքի պաշտպանությանը: Վերջինս անհնար կլինի առանց գրավյալ տարածքներում մարդու իրավունքների առաքելությունների վերսկսման և տեղական հասարակական կազմակերպությունների աջակցության:

[1] ՄԱԿ-ի տնտեսական, սոցիալական և մշակութային իրավունքների մասին Միջազգային դաշնագիր, հոդված 13 (1)