18 iyun 2020-ci il tarixində media vasitələrində İşğal altında olan Axalqoridə De-fakto Təhlükəsizlik Komitəsi tərəfindən abituriyentlərin qorxudulması faktları barədə məlumat verildi. Təəssüf ki, bu məlumatlar işğal olunmuş ərazilərdə yaşayan həmvətəndaşlarımızın ana dilində təhsil almaqda qarşılaşdıqları çətinliklərin daha bir bariz nümunəsidir. Dünyada tanınmış uşaq hüquqlarının pozulması, məktəblilərə və ya müəllimlərə qarşı etnik zülm və psixoloji təzyiq davam edir.

2017-ci ildən sonra işğal olunmuş Axalqoridəki bütün ibtidai məktəblərdə gürcü dilinin tədrisi tamamilə qadağan edilib, xarici dil kimi gürcü dili isə yalnız bəzi məktəblərdə tədris olunur. Bu fakt tələbələrin gürcü dili biliklərinə və təhsilin keyfiyyətinə mənfi təsir göstərir. Ana dilində təhsil almağın qadağan edilməsi nəticəsində işğal altındakı Axalqoridə məktəb şagirdlərinin sayı hər il azalır. Ana dilində təhsil almaq hüququ ilə əlaqədar olaraq, xalq müdafiəçisi illərdir illik hesabatlarında danışır.

Hal-hazırda Axalqori rayonunda fəaliyyət göstərən 7 məktəbdən yalnız 6 məktəb gürcü dilində və yalnız 7-cidən 11-ci sinifə qədər tədris edir. Digər hallarda, gürcü dilinə həftədə yalnız beş saat ayrılır. 2019-cu tədris ilində 4 məktəbdə ümumiyyətlə birinci sinif şagirdləri yox idi.

Təhsil hüququ beynəlxalq insan hüquqları qanunları ilə təmin edilmiş bir hüquqdur. Həm BMT, həm də Avropa Şurası üçün məcburi olan müqavilələrdə təsbit edilmişdir. İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlar haqqında Beynəlxalq Pakt, təhsil hüququ və onun məqsədlərini daha da genişləndirir, buna görə təhsil "insan şəxsiyyətinin və onun ləyaqətinin hərtərəfli inkişafına" və "İnsan hüquqlarına və əsas azadlıqlara hörməti gücləndirilməsinə" yönəldilməlidir.[1]

Gürcüstanın xalq müdafiəçisi Gürcüstan hakimiyyətini işğal altındakı ərazilərdə yaşayan tələbələrin və abituriyentlərin təhsil hüquqlarını qorumaq üçün təşəbbüskar hərəkətləri davam etdirməyə çağırır; İşğal olunmuş Akhalgori məktəblərinin şagird və müəllimlərinə ehtiyaclarına uyğun təhsil proqramları təqdim etməyə davam etmək; Halbuki mövcud vəziyyət gənclərin təhsil və inkişaf imkanlarına düzəlməz dərəcədə zərər verir.

Bu prosesdə beynəlxalq təşkilatların iştirakı da vacibdir, belə ki işğal altında olan bölgələrdə təhsil hüququnun qorunmasına daim diqqət yetirilir. Sonuncusu işğal olunmuş bölgələrdəki insan hüquqları missiyaları bərpa edilmədən və yerli qeyri-hökumət təşkilatlarının dəstəyi olmadan mümkün olmayacaqdır.

[1] BMT-nin İqtisadi, Sosial və Mədəni Hüquqlara dair Beynəlxalq Paktı, Maddə 13 (1)