Ընտրելու իրավունքը Վրաստանի Սահմանադրությամբ ամրագրված հիմնարար իրավունք է, և Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը անմիջականորեն վերահսկում է դրա իրականացումը, ինչպես նաև նախընտրական շրջանում ընտրությունների համատեքստում այլ իրավունքների իրացումը՝ օրենսդրությամբ տրված լիազորությունները։

Հանրային հատուկ հետաքրքրություն ներկայացնելու և հասարակությանը իրազեկելու նպատակով, հիմք ընդունելով «Ժողովրդական պաշտպանի մասին» Վրաստանի օրգանական օրենքը, ձեզ ենք ներկայացնում Ժողովրդական պաշտպանի կողմից 2024 թվականի հոկտեմբերի 8-ի դրությամբ բացահայտված խնդրահարույց խնդիրները։

• Հնարավոր հանցագործության նշաններ պարունակող փաստերին արձագանքելը

Ընթացիկ նախընտրական շրջանում (օգոստոս ամսից) Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանի գրասենյակը բացահայտել է հնարավոր հանցագործության նշաններ պարունակող 15 փաստ, որոնք կապված են ընտրությունների հետ։ 15 փաստից 4-ը վերաբերում էր «Վրացական երազանքի» կողմնակիցների կողմից ընդդիմադիր կուսակցության անդամների և համակիրների նկատմամբ ենթադրյալ ֆիզիկական բռնություններին.^[1] 1 դեպքում՝ տեղեկություն է տարածվել ընդդիմադիր կուսակցության հետ առերեսման մասին.^[2] 2 փաստ՝ կապված ոստիկանների կողմից ընդդիմադիր կուսակցության անդամների նկատմամբ ենթադրյալ ֆիզիկական բռնության հետ.^[3] 1 փաստ՝ քրեակատարողական համակարգի բանտարկյալների վրա ճնշում՝ «Վրացական երազանքի» օգտին ձայներ հավաքելու նպատակով (սոցիալական օգնությունից հրաժարվելու սպառնալիքներ, ֆիզիկական հաշվեհարդար, կարգապահական տույժեր).^[4] 2 փաստ՝ սպառնալիքներ «Վրացական երազանքի» կողմնակիցներից. 5 փաստ՝ մասնավոր սեփականությանը ենթադրյալ վնաս պատճառելու փաստ, որոնցից մեկն իրականացվել է «Վրացական երազանք»-ի Տեղական ընտրական շտաբի պետի գույքի նկատմամբ։^[5]

Ժողովրդական պաշտպանի աշխատակազմը վերոնշյալ որոշ դեպքերի վերաբերյալ իրավապահ մարմիններից արդեն տեղեկություն է ստացել և իր իրավասության շրջանակներում շարունակում է վերահսկել հարուցված քննությունները։

• Դիտորդական կազմակերպությունները

Նախընտրական շրջանում Ժողովրդական պաշտպանի հատուկ ուշադրությունն ու ուսումնասիրությունը եղել է ՀԻԻԱ «Հակակոռուպցիոն բյուրոյի» կողմից ընդունած որոշումը՝ «Թափանցիկություն Վրաստան» դիտորդական կազմակերպության և նրա ղեկավարին որպես ընտրական նպատակ ունեցող սուբյեկտ ճանաչելու վերաբերյալ, ինչի պատճառով էլ կազմակերպության մոնիտորինգային գործունեությունը սահմանափակ է։ Կարևոր է, որ հոկտեմբերի 2-ին հակակոռուպցիոն բյուրոն չեղարկեց այս որոշումը, և դիտորդական կազմակերպությունն այսօր շարունակում է իր գործունեությունը, սակայն նշված նախադեպը սպառնում էր կազմակերպության գործունեությանը։ Հաշվի առնելով վերոգրյալը՝ կոնկրետ դեպքում ապարատն ուսումնասիրում էր խնդիրը իրավապաշտպանների գործունեության հնարավոր սահմանափակման, միավորումների և արտահայտվելու ազատության, արդար վարչական վարույթի ուղղությամբ։

• Քաղաքական դրդապատճառներով հնարավոր խտրականության դեպքեր

Ի տարբերություն նախորդ ընտրական շրջանների, այս պահին ապարատը քաղաքական հայացքների պատճառով խտրական աշխատանքից ազատելու կամ ոտնձգությունների դիմում չի ստացել։ Սակայն սեփական նախաձեռնությամբ հարցը քննելու համար Ժողովրդական պաշտպանը դիմել և տեղեկություն է ստացել Վրաստանի կրթության և գիտության նախարարությունից՝ ուսումնասիրելու Խոնիի և Սենակիի դպրոցների տնօրենների և Տղիբուլիի մունիցիպալիտետի հանրային դպրոցի փոխտնօրենի նկատմամբ կայացված որոշումները։ Ինչպես պարզ դարձավ ուսումնասիրության փուլում, բոլոր երեք դեպքերում էլ շահագրգիռ անձինք դիմել են դատարան, ինչի պատճառով ապարատը իրավասու չէ շարունակել ուսումնասիրությունը։ Ժողովրդական պաշտպանը նաև սկսել է իր նախաձեռնությամբ և բացատրություն խնդրել Իվանե Ջավախիշվիլու անվան Թբիլիսիի պետական ​​համալսարանից՝ դասախոսներից մեկի հետ աշխատանքային հարաբերությունների հետ կապված հնարավոր քաղաքական դրդապատճառներով կայացված որոշումը գնահատելու համար։ Նույն կերպ Ժողովրդական պաշտպանը ՀԻԻԱ «Բաթումիի Շոթա Ռուսթավելիի պետական ​​համալսարան»-ից տեղեկություն է խնդրել հրավիրված դասախոսներից մեկի հետ աշխատանքային հարաբերությունները չթարմացնելու վերաբերյալ, որը նա բացատրում է իր քաղաքական գործունեությամբ։^[6] Ժողովրդական պաշտպանը հետևում է նաև «Իլիայի պետական ​​համալսարան»-ի թույլտվության հարցի շուրջ զարգացումներին և լրացուցիչ ուսումնասիրությունից հետո որոշում կկայացնի ուսումնասիրությունը սկսելու վերաբերյալ։

Բացի վերոնշյալ դեպքերից, Ժողովրդական պաշտպանը դիմել է նաև Թեթրիծղարոյի համայնքապետին՝ հարցն ուսումնասիրելու համար։ Ըստ տեղեկությունների՝ «Թեթրիծղարոյի երիտասարդական կենտրոն»-ին քաղաքապետարանը մերժել է երկարաձգել անվճար ուզուֆրուկտի պայմանագրի ժամկետը։ Ըստ առկա տեղեկությունների՝ «Թեթրիծղարոյի երիտասարդական կենտրոնը» գրանցված չի եղել համապատասխան գրանցամատյանում, իսկ կենտրոնի տնօրենը բացահայտ արտահայտել է իր դիրքորոշումը «Օտարերկրյա ազդեցության թափանցիկության մասին» Վրաստանի օրենքի վերաբերյալ։

Եվս մեկ անգամ շեշտում ենք, որ շահագրգիռ անձանց դիմումները քաղաքական դրդապատճառներով հնարավոր խտրականության դեպքերով ապարատ չեն ներկայացվել, ի լրումն պատասխանող գերատեսչություններից ստացված տեղեկատվության՝ խտրական դրդապատճառները գնահատելու կամ պարզելու համար անհրաժեշտ է ապացույցներ ներկայացնել խտրականության ենթադրյալ զոհերի կողմից։ Այսպիսով, ցանկության դեպքում ապարատը պատրաստ է շահագրգիռ կողմերից ստանալ լրացուցիչ տեղեկատվություն և ապացույցներ:

• Տարբեր միջոցառումներին մասնակցելու վերաբերյալ

Ապարատին հայտնի է դարձել Սամցխե-Ջավախեթիի պետական ​​համալսարանի դասախոսի կողմից «Վրացական երազանք» կուսակցության նախընտրական միջոցառմանը չմասնակցող ուսանողներին իբր սպառնալիքի մասին։ Ինչպես մեզ հայտնի դարձավ, բուհի դասախոսը կտրականապես հերքում է նման փաստերը, թեև բուհը պատրաստակամություն է հայտնել կարգապահական վարույթ սկսել նույնիսկ ուսանողների անանուն դիմումի դեպքում, ինչը բուհի հետ շփման փուլում չի արձանագրվել: Նաև լրատվամիջոցներով տեղեկություններ են տարածվել ուսումնական հաստատություններում հնարավոր ճնշումների այլ դեպքերի մասին, թեև կոնկրետ ուսումնական հաստատություններ չեն բացահայտվել։ Ժողովրդական պաշտպանն ընդգծում է, որ չի կարելի ստիպել մարդկանց մասնակցել այս կամ այն ​​միջոցառմանը, և քաղաքացիներին հորդորում է նմանատիպ փաստերի դեպքում դիմել Ժողովրդական պաշտպանի գրասենյակ։

• Նախընտրական քարոզարշավին հնարավոր միջամտության դեպքեր

Նախընտրական շրջանում եղել են բանավոր առերեսումների դեպքեր ընտրողների հետ հանդիպումների ժամանակ, մասնավորապես՝ 2024 թվականի օգոստոսի 3-ին Բաթումում, «Հանուն Վրաստանի» կուսակցության ընտրողների հետ հանդիպման ժամանակ, ինչպես նաև 2024 թվականի սեպտեմբերի 13-ին, Քութաիսիում այսպես կոչված «ավտոգործարանային ավանում» «Վրացական երազանք» կուսակցության նախընտրական հանդիպմանը: Բացի այդ, տեղեկություն է տարածվել «Վրացական երազանք» կուսակցության նախընտրական պաստառները պատռելու/վնասելու մասին։[7]

Վերոնշյալ դեպքերը և նմանատիպ գործողությունները թշնամական միջավայր են ստեղծում՝ խոչընդոտելով նախընտրական քարոզարշավի ազատ անցկացմանը և քարոզչությանը։ Ուստի, մի կողմից, կարևոր է ցանկացած սուբյեկտի համար ձեռնպահ մնալ նման գործողություններից, իսկ մյուս կողմից՝ նման փաստերի արձանագրման դեպքում իրավասու մարմինները պետք է արձագանքեն օրենքով նախատեսված կարգով։

---

[1] < https://www.facebook.com/watch/?v=7904774546242879 > < https://shorturl.at/9sz1k > < https://shorturl.at/nSt6> https://formulanews.ge/News/118055

[2] <https://www.facebook.com/TvMtavari/videos/831639135616961/ >

[3]< https://www.youtube.com/watch?v=1dIFho0eOW8 > < https://www.youtube.com/watch?v=GgquwpNcWXI >

[4] < https://www.youtube.com/watch?v=AQoHjGhgBtc >

[5] < https://www.facebook.com/TvMtavari/videos/1569480963924774/?rdid=bpw3Da98Z3AjCPCJ > < https://www.facebook.com/annatsitlidzee/videos/506745085474107/ >

[6] <https://www.facebook.com/watch/?v=810537031236238 > <https://www.facebook.com/photo?fbid=1084785770313745&set=pcb.1084790600313262 > <https://shorturl.at/1yFd5 > < https://www.interpressnews.ge/ka/article/812310-kartuli-ocnebis-inpormaciit-chxorocqushi-koalicia-cvlilebistvis-cevrma-kartuli-ocnebis-adgilobrivi-saarchevno-shtabis-xelmzgvanels-avtomankana-kvebit-daumtvria/ > < https://formulanews.ge/News/116667 >

[7] https://www.facebook.com/100001611597991/posts/8775285092535123/?rdid=IIIhGak7ZTwS4BNb

[8] https://rustavi2.ge/ka/news/291096

---