2022 թվականի հոկտեմբերի 26-ին Ղրիմի առաջին խորհրդարանական գագաթնաժողովի շրջանակներում տեղի ունեցավ օմբուդսմենների և մարդու իրավունքների պաշտպանության հաստատությունների NHRI-ների համաժողովը՝ «Պայքար հանուն մարդու իրավունքների: Ղրիմը, Ուկրաինան և աշխարհը» վերնագրով:

Առցանց միջոցառմանը նրանք խոսեցին Ղրիմում և Ռուսաստանի կողմից ժամանակավորապես օկուպացված Ուկրաինայի այլ տարածքներում մարդու իրավունքների խախտումների, միջազգային զինված հակամարտությունների ժամանակ օմբուդսմենների և մարդու իրավունքների ազգային ինստիտուտների դերի, փախստականների ընդունման և նրանց մարդու իրավունքների պաշտպանության մասին։

Նինո Լոմջարիան իր ելույթում հակիրճ անդրադարձել է անցյալ դարի 90-ականներին և 2008 թվականին Վրաստանում Ռուսաստանի կողմից մարդու իրավունքների և մարդասիրական իրավունքի ամենավատ խախտման փաստերին, նա խոսել է զոհվածների, վնասված և հարյուր հազարավոր տեղահանված անմեղ մարդկանց մասին։ Ազգային զտման մասին, որը Ռուսաստանը իրականացրել է Վրաստանում:

Ժողովրդական պաշտպանը խոսեց նաև Միջազգային քրեական դատարանի (ICC) և Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի որոշումների և Ռուսաստանի Դաշնության, որպես արդյունավետ վերահսկողություն իրականացնող կողմի պատասխանատվության մասին՝ մարդու իրավունքների շարունակական խախտումների համար, ինչպես Վրաստանի օկուպացված տարածքներում, այնպես էլ օկուպացիոն գծի երկայնքով: Դրանց թվում՝ կյանքի, անվտանգության, սեփականության, տեղաշարժի, կրթության և այլ իրավունքների կոպիտ խախտման պրակտիկայի մասին։

«Հաշվի առնելով մարդու իրավունքների ոտնահարման այս սարսափելի փորձը՝ Վրաստանի ժողովուրդը և ես անձամբ զգում ենք այն ցավը, որը Ուկրաինա հասավ 2014 թվականին Ռուսաստանի անօրինական ագրեսիայից և 2022 թվականի փետրվարի 24-ի լայնածավալ ներխուժումից հետո։ Կարևոր է, որ նման ծանր և անմարդկային արարքների հեղինակները, ներառյալ բարձրաստիճան քաղաքական պաշտոնյաները և Ռուսաստանը որպես պետություն, պատասխանատվության ենթարկվեն միջազգային իրավունքի խախտման համար։ Այս առումով ես ողջունում եմ Ուկրաինայում տիրող իրավիճակի վերաբերյալ ICC-ի դատախազի հետաքննությունը, և հուսով եմ, որ Ռուսաստանը պատասխանատվության կենթարկվի մարդկության դեմ նախկինում և այժմ կատարած հանցագործությունների համար»,- հայտարարել է Ժողովրդական պաշտպանը։

Միջոցառմանը մասնակցած օմբուդսմենները, NHRI-ների ղեկավարները և ներկայացուցիչներ ամբողջ աշխարհից կիսվեցին իրենց տեսակետներով և փորձով, խոսեցին մարդու իրավունքների վրա հիմնված հասարակություններ կառուցելու մասին, քննարկեցին ուկրաինացի փախստականների վերաբնակեցման խնդիրները, նրանց իրավունքները և ընդունող երկրների ազգային համակարգերի առջև ծառացած մարտահրավերները:

Համաժողովի արդյունքներով պատրաստվել է հռչակագիր, որը բաց է հաստատությունների ստորագրման համար։