2020 թվականի հունիսի 16-ին Մարդու իրավունքների պաշտպանը ներկայացրեց հատուկ զեկույց` հիմնված «Գյուղական բժիշկ» պետական ծրագրի շրջանակներում բնակչության առաջնային բուժօգնություն ցուցաբերելու հասանելիության մոնիտորինգի վրա:

Զեկույցը պատրաստելու համար Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի աշխատակազմն ուսումնասիրել է ազգային օրենսդրությունը, վերլուծել միջազգային փաստաթղթերը, աշխատանքային գործընթացում ձեռք բերված բողոքները և դիմումատուների կողմից ներկայացված բողոքները: Նրանք նաև այցելել և ստուգել են 70 գյուղական ամբուլատոր-համաբուժարանային բուժհաստատություններ երկրի 16 համայնքային կազմավորումներում:

համայնքային կազմավորումներում կատարված մոնիտորինգի և առկա կարգավորիչ ակտերի վերլուծության հիման վրա պարզվել է, որ անհրաժեշտ է բարձրացնել գյուղական առաջնային առողջապահության հասանելիությունն ու արդյունավետությունը: Մասնավորապես․

• Ամբուլատոր-պոլիկլինիկական բուժհաստատությունների մի մասում անհրաժեշտ է հնարավորինս սեղմ ժամկետում իրականացնել շինարարական/վերականգնողական աշխատանքներ, սանիտարահիգիենիկ նորմերին համապատասխանելու համար պետք է կարգավորել ջրամատակարարման համակարգը և կազմակերպել լվացարաններ, հաշմանդամություն ունեցող անձանց տրամադրել տարածք՝ հարմարեցված համապատասխան ստանդարտներին, նաև անհրաժեշտ է պատվաստման համար առանձին տարածք կազմակերպել` համապատասխան ստանդարտներին:
• Կարևոր է բժիշկներին համակարգչային սարքավորումներ և ինտերնետ տրամադրել (ինչը միայն Աջարիայի ամբուլատորիաներում է), որպեսզի բժիշկները մուտք ունենան տվյալների բազաներ և դիտեն հիվանդների պատմությունները, և իրենց հերթին կարողանալ շահառուների համար պլանային և չպլանավորված պատվաստումների վերաբերյալ տեղեկատվություն ներբեռնել էլեկտրոնային պատվաստման մոդուլում:
• Առաջնային բուժօգնության համակարգի զարգացման խոչընդոտող կարևոր գործոն է հանդիսանում գյուղական բուժանձնակազմի ցածր վարձատրությունը, որը չի համապատասխանում կատարված աշխատանքին և ծախսերին: Գյուղական բժիշկների և բուժքույրերի աշխատանքային պայմանների մասնակի բարելավումը պետք է դրական քայլ համարվի, սակայն պետք է գնահատել նրանց աշխատանքային պայմանները, աշխատանքային միջավայրը, արձակուրդը, հիվանդության պատճառով բաց թողնված օրերը, անհատական կարգավիճակը, գյուղեր տեղափոխելը, համակարգչային սարքավորումները, կապը և գույքագրման այլ անհրաժեշտ խնդիրները: Այս գործընթացում կարևոր է պետության ակտիվ ներգրավվածությունը և լրացուցիչ միջոցների հատկացումը
• Անհրաժեշտ է շտապ ներդնել շարունակական մասնագիտական կրթության պարտադիր համակարգ` «Գյուղական բժիշկ» ծրագրում ներգրավված բժշկական անձնակազմի որակավորումը բարելավելու համար: Բացի այդ, ընտանեկան բժշկի մասնագիտության մեջ շարունակական բժշկական կրթության պետական ֆինանսավորման տրամադրումը, որը կբարձրացնի բժիշկների մոտիվացիան ակտիվորեն մասնակցելու այդ գործունեությանը:

Մոնիտորինգի արդյունքում հայտնաբերված խնդիրները լուծելու համար Մարդու իրավունքների պաշտպանը համապատասխան հանձնարարականներ է ուղարկել օկուպացված տարածքների, աշխատանքի, առողջապահության և սոցիալական հարցերի նախարարությանը, ինչպես նաև ՀԻԻԱ Արտակարգ իրավիճակների համակարգման և շտապ օգնության կենտրոնին: