Մթնոլորտային օդի աղտոտվածությունը թե՛ աշխարհի, թե՛ Վրաստանի առջև ծառացած կարևորագույն մարտահրավերներից է, որը լուրջ վտանգ է ներկայացնում հանրային առողջության համար։ Հաշվի առնելով օդի աղտոտվածության հետ կապված ռիսկերը, աշխարհում, ազգային դատարանների կողմից մշակվել է լավ ադապտացված մոտեցում՝ լուծելու այնպիսի հարցեր, ինչպիսիք են հակաօդային պաշտպանության գործող օրենսդրության արդյունավետությունը և առողջ միջավայրում կյանքի իրավունքը պաշտպանելու ավելի լավ երաշխիքների անհրաժեշտությունը: Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանը զգալի պրակտիկա է մշակել նաև շրջակա միջավայրի օդ վնասակար նյութերի արտանետման հետևանքով մարդու իրավունքների խախտման գործերով։

Նշված հարցի կապակցությամբ, այս պահին, վեճը ընթանում է նաև Թբիլիսիի քաղաքային դատարանում, որտեղ հայցվորները վնասի փոխհատուցում են պահանջում Վրաստանի շրջակա միջավայրի և գյուղատնտեսության նախարարությունից և բնապահպանական վերահսկողության դեպարտամենտից՝ Ռուսթավիի գործարաններից արտանետումները կանխելու համար արդյունավետ միջոցներ չձեռնարկելու համար:

Հատկանշական է, որ Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը վերջին շրջանում ակտիվորեն հետևում է օդի աղտոտվածության առումով երկրում բացահայտված խնդիրներին և 2017 թվականից իր բացահայտումներն արտացոլում է խորհրդարանական զեկույցներում։ Բացի այդ, ելնելով հարցի հրատապությունից և բարդությունից, մթնոլորտային օդի պահպանության վիճակը մանրամասն գնահատվել է Ժողովրդական պաշտպանի 2019 թվականի «Մաքուր օդի իրավունքը (Վրաստանում շրջակա օդի որակը)» հատուկ զեկույցում։ Ըստ այդմ, Ժողովրդական պաշտպանը համարել է, որ գրասենյակում կուտակված փորձի փոխանակումը կօգնի դատարանին վերոհիշյալ վեճը պատշաճ կերպով լուծելու հարցում և 2022 թվականի ապրիլի 21-ին նրան ներկայացրել է դատարանի ընկերոջ (Amicus Curiae) կարծիքը:

Դատարանին ներկայացրած կարծիքում, Ժողովրդական պաշտպանը դիտարկել է մաքուր օդի իրավունքը կարգավորող ազգային օրենսդրությունը, օդի աղտոտվածության տեսանկյունից ստեղծված ծանր վիճակը և դրա հետևանքների հետ կապված ներկա իրավիճակը, ինչպես նաև իրավունքի լիարժեք իրացման նախադեպային իրավունքի չափանիշները։ Արդյունքում փաստաթղթում նշվում էր, որ գործը լուծելու նպատակով Թբիլիսիի քաղաքային դատարանի համար կարևոր է գնահատել Ռուսթավիի օդի աղտոտվածության ազդեցությունը ոչ միայն հայցվորների առողջության, այլև նրանց կյանքի որակի վրա։ Բացի այդ, ուշադրություն դարձնի, թե գործող օրենսդրությունը և դրանց կիրառման մեխանիզմները որքանով են արդյունավետ նվազեցնում օդի աղտոտվածությունը։

Հաշվի առնելով, որ այս գործով կայացված որոշումը նախադեպ է առողջության համար բարենպաստ միջավայրում կյանքի իրավունքի իրացման լավ չափանիշ սահմանելու համար, Ժողովրդական պաշտպանը հուսով է, որ ներկայացված կարծիքը կօգնի ճիշտ գնահատել հարցը դատարանում։