2021 թվականի հոկտեմբերի 10-ին նշվում է՝ անօթևանների միջազգային օրը, որի նպատակն է կենտրոնանալ այս ամենախոցելի և սոցիալապես անապահով խմբերից մեկի կարիքների վրա և նպաստել համապատասխան բնակարանների հասանելիությանը: ՄԱԿ-ի սոցիալական, տնտեսական և մշակութային իրավունքների հանձնաժողովի պարզաբանմամբ, չափազանց կարևոր է, որ համարժեք բնակարան ունենալու իրավունքը չքննարկվի նեղ կամ սահմանափակ իմաստով, ինչը օրինակ, նրան կհավասարեցնի ոչ միայն առաստաղ ունենալու հետ, այլ կքննարկվի որպես ցանկացած վայրում անվտանգ, խաղաղ և արժանապատիվ միջավայրում ապրելու իրավունք: [1]

Ցավոք, Վրաստանում իրավիճակը դեռևս բարդ է ` համապատասխան բնակարանային իրավունքի իրացման առումով: Պետությունը չունի անօթևանների վերաբերյալ կառավարական ռազմավարություն և համապատասխան գործողությունների ծրագիր, անօթևանի լիարժեք օրենսդրական սահմանում և համապատասխան բնակարանային իրավունքի իրացման համար անհրաժեշտ շրջանակային օրենսդրություն: Իսկ անօթևան անձ համարելու քաղաքային չափանիշները, ըստ Ժողովրդական պաշտպանի հակասահմանադրական են, այդ իսկ պատճառով այս տարի Ժողովրդական պաշտպանը դիմել է նաև Վրաստանի սահմանադրական դատարան: [2] Երկրում անօթևանության պատճառները նույնպես ուսումնասիրված չեն, և մինչ օրս չկա անօթևանների միասնական տվյալների բազա:

Բացի այդ, անօթևանների կարիքներին արձագանքելու համար տեղական իշխանությունների ձեռնարկած միջոցները համարժեք չեն և անհամապատասխան են մարտահրավերների մասշտաբներին: Մունիցիպալիտետների բյուջեներում կենտրոնացված միջոցները, որոնք, շատ դեպքերում, ենթադրում են բնակարան վարձելու բավարարվածություն, անբավարար են և չեն կարող լիովին ծածկել անօթևանների խմբերը, իսկ որոշ վայրերում նման նպատակային ծրագրեր ընդհանրապես գոյություն չունեն:

Անօթևանները համավարակի ժամանակ հայտնվեցին էլ ավելի վատ իրավիճակում: Ստեղծված իրավիճակը անհրաժեշտություն է առաջացրել, որպեսզի կառավարությունը ձեռնարկի համապարփակ և համընդհանուր աջակցության միջոցներ անօթևանների տարբեր խմբերի համար: Ցավոք, Վրաստանի կառավարությունը սահմանափակվեց բռնի տեղահանումների մորատորիումով մինչև համավարակի ավարտը, [3] որն անշուշտ բավարար չէր երկրում անօթևանների ծանր իրավական վիճակի պայմաններում և չէր համապատասխանում այն համընդհանուր հանձնարարականներին, որոնք համարժեք կացարանի իրավունքի կապակցությամբ, ներկայացվել էին ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցողի կողմից: [4]

Անհրաժեշտ է, որ իշխանությունները մանրակրկիտ վերլուծեն առաջիկայում երկրում տիրող անօթևանների մարտահրավերները և ձեռնարկեն համալիր և համակարգված միջոցառումներ` երկրում անօթևանության աստիճանական և անշրջելի ավարտը ապահովելու համար:

[1] Վրաստանի արդարադատության նախարարի 2020 թվականի հուլիսի 15-ի №582 հրամանի 8-րդ հոդված:

[2] Վրաստանի ժողովրդական պաշտպանի 2021 թվականի հուլիսի 29-ի №1639 սահմանադրական հայց, հասանելի է այս հղումով: https://constcourt.ge/ka/judicial-acts?legal=12277 (Վերջին դիտումը 08.10.2021թ.)

[3] Վրաստանի արդարադատության նախարարի 2020 թվականի հուլիսի 15-ի №582 հրամանի 8-րդ հոդված:

[4] Տեղեկատվությունը հասանելի է այս հղումով. https://bit.ly/3FlYnWj (Վերջին դիտումը 06.10.2021թ.)