Դեկտեմբերի 9-ին նշվում է Մարդու իրավունքների պաշտպանի օրը։ Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը ընդգծում է այս օրվա կարևորությունը և ավանդաբար միանում դրա տոնակատարությանը։

Առանձնահատուկ է մարդու իրավունքների պաշտպանների դերը երկրի ժողովրդավարական զարգացման գործընթացում, նրանք կարևոր դեր են խաղում երկրում մարդու իրավունքների պաշտպանության բարձր մակարդակի հաստատման, օրենքի գերակայության, իրավահավասարության և կառավարության հաշվետվողականության բարելավման գործում։ Այնուամենայնիվ, ցավոք, Վրաստանում հաճախակի են լինում քաղաքական պաշտոնյաների վարկաբեկող հայտարարությունները[1] ոչ կառավարական հատվածի հասցեին։ Ժողովրդական պաշտպանը, ինչպես նախորդ տարիներին, ևս մեկ անգամ նշում է, որ պաշտոնյաներն իրենց լիազորություններն իրականացնելիս պետք է խստորեն պահպանեն իրավապաշտպանների միջազգայնորեն ճանաչված չափանիշները, ձեռնպահ մնան իրավապաշտպաններին վարկաբեկելու քարոզարշավից և առավել ևս աջակցեն նրանց գործունեությանը։

Ընթացիկ տարում առանձնապես վրդովեցուցիչ էր Վրաստանի խորհրդարանում այսպես կոչված «Օտարերկրյա գործակալների մասին» օրենքի նախագծերի նախաձեռնումը: Ժողովրդական պաշտպանի գրասենյակն արձագանքել է[2] նշված հարցին և համարել, որ առաջարկվող նախագծերը չեն համապատասխանում մարդու իրավունքների միջազգային և ներպետական ​​ազգային պաշտպանության չափանիշներին և անհամատեղելի են ժամանակակից ժողովրդավարական պետության հիմնարար սկզբունքներին։ Օրինաագծերը խիստ բացասական են գնահատվել ԵԱՀԿ/ԺՀՄԻԳ կառույցների[3] և երկրի միջազգային գործընկերների իրավական կարծիքի կողմից։

Մտահոգիչ է խաղաղ հավաքների ժամանակ իրավապաշտպաններին ձերբակալելու աճող միտումը: [4] Հատկապես պետք է նշել իրավապաշտպանների ձերբակալությունները հունիսի 2-3-ին Թբիլիսիում՝ Վրաստանի խորհրդարանի մոտ։ Նշված դեպքերում Ժողովրդական պաշտպանը ներկայացրել է դատարանի ընկերոջ կարծիքը, որում նշել է, որ իշխանության քննադատությունը չի կարող բավարար հիմք հանդիսանալ իրավունքին միջամտելու համար։

2023 թվականին ԼԳԲՏ+ համայնքի ներկայացուցիչների իրավական վիճակի առնչությամբ մարտահրավերները դեռևս արդիական են, այս տեսանկյունից հատկապես կարևոր է պետության կողմից նրանց համար ստեղծել անվտանգ և աջակցող միջավայր, որտեղ մարդու իրավունքները պաշտպանված են: ԼԳԲՏ+ համայնքի պաշտպանները հնարավորություն կունենան գործել առանց պաշտպանության և խոչընդոտների։

Ինչպես նախորդ տարիներին, այս տարի նույնպես Ժողովրդական պաշտպանի գրասենյակը ակտիվորեն համագործակցում է միջազգային և տեղական իրավապաշտպան կազմակերպությունների հետ՝ աջակցելու իրավապաշտպանների գործունեությանը։ Բացի այդ, այս տարի Ժողովրդական պաշտպանը գրավոր կարծիքներ է ներկայացրել ՄԱԿ-ի հատուկ զեկուցողին իրավապաշտպանների վիճակի վերաբերյալ։ Փաստաթղթում դիտարկվում են մարդու իրավունքների պաշտպանների առջև ծառացած հիմնական մարտահրավերները և իրավապաշտպանների գործունեության հետ կապված օրենսդրության և քաղաքականության փաստաթղթերի կարևոր բացերը: Նաև Ժողովրդական պաշտպանը՝ որպես մարդու իրավունքների եվրոպական միակ ազգային հաստատություն, ներգրավված է եղել Դանիայի Մարդու իրավունքների ինստիտուտի կողմից մշակված հարցաշարի լրացման գործընթացում։

Ժողովրդական պաշտպանը շարունակում է ուսումնասիրել իրավապաշտպանների առջև ծառացած մարտահրավերները և համապատասխան եզրակացություններ է ներկայացնում խորհրդարանական և հատուկ զեկույցներում։

[1] Դիտեք օրինակ. https://shorturl.at/uzOX9, https://shorturl.at/aty27, https://shorturl.at/qrzDS [06.12.2023]

[2] Տեղեկատվությունը հասանելի է կայքում. https://shorturl.at/oLP35, [06.12.2023]

[3] Տեղեկատվությունը հասանելի է կայքում. https://shorturl.at/ewCIK, [06.12.2023]

[4] Օրինակ, 2023 թվականի մարտի 7-8-ը, հունիսի 2-3-ը Թբիլիսիում և Բաթումում, հուլիսի 31-ին Բաթումիի նավահանգստում տեղի ունեցած գործողությունների ժամանակ իրավապաշտպանների ձերբակալությունների փաստերը։