Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանին հայտնի է դարձել կորոնավիրուսի տարածման պատճառով ստեղծված արտակարգ դրության ժամանակ «Լիբերթի Բանկ» ԲԲԸ-ի կողմից, կառավարության առաջարկով մի քանի ամսով վարկերի հետաձգման հետևանքով տարեց թոշակառուների իրավունքների խախտման մասին:

Մասնավորապես, արտոնյալ ժամկետից ելնելով վարկի[1] ժամկետը երկարաձգվել է տարեցների համար, ինչը հանգեցրել է հաշվեգրված տոկոսների ավելացման։ Արտոնյալ ժամանակաշրջանի ավարտից հետո բանկի կողմից կազմված նոր ժամանակացույցով նախատեսված գումարը արտոնյալ ժամկետի համեմատ զգալիորեն ավելացել է, հետևաբար տարեցների համար վարկը թանկացել է և վարկային պայմանագրի ժամկետը մեծացել է։

Վրաստանի Ազգային բանկի պարզաբանման[2] համաձայն՝ նոր կորոնավիրուսով պայմանավորված համաճարակի պատճառով, այսպես կոչված «Արտոնյալ ժամկետի» ակտիվացմամբ հաճախորդն իրավունք ունի պահանջել մինչև հետաձգումը գոյություն ունեցող պայմանները, ներառյալ վերադարձը հին վճարումների ժամանակացույցին, որի համար նա պետք է վճարի հետաձգված ամիսներին համապատասխան վճարումներ։ Նշված իրավունքից օգտվելու համար օգտատերը պետք է դիմի համապատասխան, սպասարկող առևտրային բանկ, միկրոֆինանսական կազմակերպություն և վարկատու սուբյեկտ։ Նշենք, որ տարեցների մի մասը կարող է տեղեկատվության հասանելիություն չունենալ, ինչի պատճառով էլ չեն կարողանում դիմել «Լիբերթի բանկ»։ Հին ժամանակացույցին վերադառնալու և պարտավորությունների վերաֆինանսավորման խնդրանքը պահանջում է համապատասխան գիտելիքներ, և հաճախ թոշակառուները վստահ չեն այս հարցերում: Այն թոշակառուները, ովքեր համապատասխան անձի/կազմակերպության օգնությամբ անհատապես դիմել են բանկ և պահանջել վարկի վճարման նոր ժամանակացույց, զգալիորեն կրճատել են վարկի ժամկետը և չափը։[3]

Բացի վերը նշվածից, էական մարտահրավեր են «Լիբերթի Բանկ» ԲԲԸ-ի կողմից թոշակառուներին առաջարկվող օվերդրաֆտ վարկերը։[4] 2023 թվականից որոշվել է վարկերի տարեկան տոկոսադրույքի վերին սահմանը, սակայն մինչև 2023 թվականը նշված տոկոսները թոշակառուների համար եղել են անպատշաճ բարձր։ Ըստ այդմ, մինչև նոր կարգավորումը վերցված վարկերը կվերահաշվարկվեն նոր պայմաններով և նոր ցածր տոկոսադրույքով` հիմնվելով միայն թոշակառուների դիմումի վրա, և այս դեպքում առկա է նաև անհավասար տեղեկատվության խնդիր։

Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը առաջարկով դիմել է Վրաստանի Ազգային բանկին և խնդրել մշակել համապատասխան որոշում/հանձնարարական՝ կենսաթոշակառուների պարտավորությունների վերակառուցման և արտոնյալ ժամանակահատվածից տուժած հաճախորդների պաշտպանության համար, որով «Լիբերթի Բանկ» ԲԲԸ-ն կվերաֆինանսավորի/վերակազմակերպի նպաստառու կենսաթոշակառուների դրամական պարտավորությունները, և կենսաթոշակառուներին հնարավորություն կընձեռվի օգտվել մինչև տարկետում գոյություն ունեցող պայմաններից և վերադառնալ վճարումների հին ժամանակացույցին։ Ժողովրդական պաշտպանը նաև խնդրեց՝ 2023 թվականից գործող նոր ցածր տոկոսադրույքով կենսաթոշակառուների օվերդրաֆտի պայմանագրերը ավտոմատ կերպով վերահաշվարկելու նպատակով ձեռնարկել բոլոր միջոցները տարեցների սեփականության իրավունքի խախտումներից հնարավորինս խուսափելու համար։

[1] «Լիբերթի Բանկ»-ի պայմանագիր՝ N28712453/20968282, 12.08.2019, N27471516/19475564, 18.03.2019

[2] Վրաստանի Ազգային բանկի նամակ՝ N 2-18/3134 15/09/2023թ.

[3] Օրինակ, Մարդու իրավունքների կենտրոնի կողմից ուսումնասիրված դեպքը. Հասանելի տեղեկատվություն. <http://www.humanrights.ge/index.php?a=main&pid=20235&lang=geo>

[4] N14723/23 և N14453/23 Դիմումներ: