Հունիսի 14-ը Վրաստանում հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների պաշտպանության օրն է։ Դրա նշելու նպատակն է նպաստել հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների իրացմանը և նրանց հետ կապված խնդիրների վերաբերյալ հանրային իրազեկվածության բարձրացմանը։

Նշենք, որ վերջին շրջանում մշակվել են կարևոր փաստաթղթեր, որոնք պետք է նպաստեն ոլորտում առկա իրավիճակի բարելավմանը։ Այնուամենայնիվ, հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների լիարժեք պաշտպանությունը դեռևս մարտահրավեր է:

Արժե ընդգծել հաշմանդամների անկախ կյանքի և ապաինստիտուցիոնալացման 2023-2030 թվականների ռազմավարության և 2023-2025 թվականների գործողությունների ծրագրի հաստատումը։ Միաժամանակ անհրաժեշտ է արդյունավետ վերահսկել դրա իրականացումը և լուծել գործընթացի հետ կապված խնդիրները։

Դեռ օրակարգում է հաշմանդամության կարգավիճակի գնահատման կենսահոգեբանական սոցիալական համակարգին ժամանակին անցնելու անհրաժեշտությունը։ Դժվարությունները կապված են տարբեր մակարդակներում որոշումների կայացման գործընթացում հաշմանդամություն ունեցող անձանց/հաշմանդամություն ունեցող անձանց կազմակերպությունների էական մասնակցության հետ:

Սուր է առողջապահական ծառայությունների հասանելիության բարելավման, հաշմանդամություն ունեցող մեծահասակների վերականգնման և անկախ ապրելու ծրագրերի ներդրման հարցը։ 2023 թվականին հոգեկան առողջության պետական ​​ծրագրի բյուջեն ավելացել է, սակայն ոլորտում դեռ համակարգային խնդիրներ կան։ Մինչ այժմ մշակված չէ հոգեկան առողջության խնդիրներ ունեցող անձանց ապաստանի չափորոշիչը, ինչը մեծացնում է այդ անձանց իրավունքների ոտնահարման ռիսկերը։

Վրաստանի քաղաքացիական օրենսգրքում փոփոխություններ են կատարվել կույր անձանց կողմից գործարքներ կատարելու կարգի վերաբերյալ։ Այնուամենայնիվ, կարևոր է ներդաշնակեցնել գործող օրենսդրությունը, համալիր մոտեցում ցուցաբերել խնդրին և հաշվի առնել բոլոր տեսակի սահմանափակումներ ունեցող մարդկանց շահերը։

Խնդիր է մնում հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար շենքերի և շինությունների, տեղեկատվության և ծառայությունների հասանելիությունը: Մինչ օրս հաշմանդամություն ունեցող անձանց համար տեղեկատվության, կապի միջոցների, կայքերի և բջջային հավելվածների հասանելիությունն ապահովող չափորոշիչ չի մշակվել։

Մարտահրավերը արդարադատության և քննչական համակարգում աշխատող անձանց կարծրատիպային վերաբերմունքն է հաշմանդամություն ունեցող անձանց նկատմամբ։ Նաև հոգեբանական կարիքներ ունեցող կանանց նկատմամբ սեռական կամ այլ տեսակի բռնությունների բացահայտում, արդարադատության ժամանակին և արդյունավետ իրականացում։

Աջակցման համակարգը թերի է: Խոչընդոտներն են՝ կապված վարչարարության, անկախ ծառայությունների բացակայության, միջգերատեսչական համակարգման և ռեսուրսների բացակայության հետ: Նաև սոցիալական աշխատողների անբավարար քանակ, ինչը խոչընդոտում է դեպքերի պատշաճ մոնիտորինգին։

Ներառական կրթության որակի մարտահրավերները տարբեր մակարդակներում չեն կորցնում իրենց արդիականությունը։ Խնդիրը շարունակում է մնալ մարզերում ներառական կրթության մասնագետների բացակայությունը, հաշմանդամություն ունեցող երեխաների կրթական ենթակառուցվածքներին հասանելիության դժվարությունները, ներառական կրթության հետ կապված խնդիրների վերաբերյալ դպրոցական համայնքի անդամների իրազեկվածության բացակայությունը։ Պրոֆեսիոնալ կրթական ծրագրերի անբավարար լուսաբանումը և համալսարանական մակարդակում ուսանողների աջակցության ծառայությունների բացակայությունը խնդրահարույց են: Հաշմանդամություն ունեցող անձինք դեռ զբաղվածության առումով դժվարությունների են հանդիպում:

Հաշվի առնելով վերը նշվածը, Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը կոչ է անում բոլոր պատասխանատու մարմիններին արդյունավետ քայլեր ձեռնարկել հաշմանդամություն ունեցող անձանց իրավունքների և ազատությունների պատշաճ պաշտպանության ուղղությամբ։