Ռուսաստան-Վրաստան 2008 թվականի օգոստոսյան պատերազմից անցել է 15 տարի։ Զինված հակամարտության հետևանքները դեռևս սուր է զգում օկուպացված տարածքում մնացած և բաժանարար գծի շրջակայքում ապրող բնակչությունը։ 2008 թվականի մարտական ​​գործողությունների արդյունքում գրանցված է 27582 ներքին տեղահանված անձ։[1]

2008 թվականի օգոստոսին Ռուսաստանի և Վրաստանի միջև ռազմական գործողությունների հետևանքով Վրաստանի կողմից զոհվել է պաշտպանության նախարարության 170 աշխատակից, 14 ոստիկան, 224 խաղաղ բնակիչ։ Քաղաքացիական և զինվորական վիրավորների/տուժածների ընդհանուր թիվը 2232 է։

Օկուպացիոն ռեժիմը դեռ անպատիժ է թողնում Վրաստանի չորս քաղաքացիների՝ Դավիթ Բաշարաուլիի, Գիգա Օթխոզորիայի, Արչիլ Տատունաշվիլիի և Իրակլի Կվարացխելիայի սպանության համար պատասխանատու անձանց։

Օկուպացիոն ռեժիմը դեռ շարունակում է այսպես կոչված սահմանի ապօրինի հատման համար անձանց ապօրինի կալանավորելու պրակտիկան: Պաշտոնական տվյալներով՝ 2008 թվականից մինչ օրս, օկուպացիոն ռեժիմը այսպես կոչված սահմանն ապօրինի հատելու համար ապօրինի բերման է ենթարկվել 3439 մարդ, որից 1935-ը՝ օկուպացված Աբխազիայի, 1504-ը՝ օկուպացված Ցխինվալի ուղղությամբ։[2]

Հատկապես ուշագրավ է, որ վերջին տարիներին ավելացել են այսպես կոչված սահմանը հատելու համար ապօրինի ձերբակալությունները: Վրաստանի օկուպացված տարածքներում այսօրվա դրությամբ ապօրինի կալանքի տակ է մնում 9 քաղաքացի։

Ապօրինի, այսպես կոչված սահմանազատման պատճառով սեփականության իրավունքի ոտնահարումը շարունակում է ամենօրյա մարտահրավեր մնալ օկուպացիոն գծին մոտ ապրող բնակչության համար։ Օկուպացիոն ռեժիմը փորձում է այս անօրինական գործընթացը ներկայացնել այսպես կոչված պետական ​​սահմանի դասավորություն եւ օկուպացված շրջանները հաստատել որպես անկախ սուբյեկտներ։ 2008 թվականից ի վեր ռուսական օկուպացիոն ուժերի կողմից օկուպացված Ցխինվալի շրջանի ուղղությամբ տեղադրվել են ավելի քան 56 կմ փշալարեր, ցանկապատեր և տարբեր արհեստական ​​պատնեշներ, իսկ օկուպացված Աբխազիայի ուղղությամբ արհեստական ​​պատնեշների երկարությունը գերազանցում է 49 կմ-ը։[3]

Օկուպացված տարածքներում դեռևս նկատվում են էթնիկ վրացի բնակչության միտումնավոր խտրականություն և տարբեր իրավունքների խախտումներ։ Դրանք ներառում են ազատ տեղաշարժի սահմանափակում, մայրենի լեզվով կրթություն ստանալու մերժում, փաստացի փաստաթղթերի տրամադրման սահմանափակում, կյանքի իրավունքի խախտում, առողջապահական ծառայություններից օգտվելու և ապրուստի այլ աղբյուրներ:

Վրաստանի Ժողովրդական պաշտպանը կոչ է անում Վրաստանի իշխանություններին, օգտագործելով բոլոր միջազգային մեխանիզմները և միջազգային հանրության ներգրավմամբ, ուժեղացնել ճնշումը օկուպացիոն ռեժիմի վրա՝ պաշտպանելու օկուպացված շրջաններում ապրող մարդկանց իրավունքները։ Միաժամանակ, ջանքեր պետք չէ խնայել արհեստականորեն բաժանված հասարակության երկխոսության ընդլայնման ու ամրապնդման համար։

Բռնազավթված տարածքներում մարդու իրավունքների խախտումների համար պատասխանատվությունը կրում է Ռուսաստանի Դաշնությունը՝ որպես արդյունավետ վերահսկողություն իրականացնող պետություն։ Այս առումով հարկ է նշել Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի 2021 թվականի հունվարի 21-ի որոշումը Վրաստանն ընդդեմ Ռուսաստանի II^[4] գործով, որով դատարանը հաստատել է օկուպացված Ցխինվալիում և Աբխազիայում Ռուսաստանի կողմից շարունակական արդյունավետ վերահսկողության փաստը։ Նաև 2023 թվականի ապրիլի 28-ի որոշումը, [5] որով Ռուսաստանի Դաշնությունը պարտավորվել է արդարացի բավարարման շրջանակներում գումարը վճարել Վրաստանին։

---

[1] 1990-ականների և 2008-ի զինված բախումների հետևանքով գրանցված է 292 946 ներքին տեղահանված անձ։ Նրանցից 27582-ը ներքին տեղահանվածներ են դարձել 2008 թվականից հետո։

[2] Աբխազիայի ուղղությամբ՝ 1518 տղամարդ, 323 կին և 94 անչափահաս, իսկ Ցխինվալի ուղղությամբ՝ 1278 տղամարդ, 177 կին և 49 անչափահաս։

[3] Վրաստանի պետական ​​անվտանգության 2023 թվականի օգոստոսի 01-ի թիվ SSG52300174326 նամակը։

[4] Նշված գործով դատարանը հաստատում է օկուպացված Ցխինվալի շրջանի և օկուպացված Աբխազիայի տարածքում Ռուսաստանի կողմից շարունակվող արդյունավետ վերահսկողության փաստը։ Ըստ այդմ, Ռուսաստանը պատասխանատվություն է կրում այս տարածքներում մարդու իրավունքների խախտումների համար։

[5] Մարդու իրավունքների եվրոպական դատարանի Մեծ պալատի 2023 թվականի ապրիլի 28-ի որոշումը Georgia v. Russia II արդարացի փոխհատուցման գործով։ Որոշման մասի պար. 3-7.