Այսօր Վրաստանի Մարդու իրավունքների պաշտպանի ներկայացուցիչները ad hoc այց կատարեցին Քսանիի N15 քրեակատարողական հիմնարկ: Այցի ընթացքում Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի աշխատակիցներին իրենց լիազորությունների իրականացման ընթացքում դատապարտյալների կողմից տեղի ունեցել խոչընդոտման և բանավոր վիրավորման փաստեր։ Դեպքի վայրում ներկա են եղել վարչակազմի ներկայացուցիչները, այդ թվում՝ հաստատության տնօրենը, և նրանց կողմից համարժեք արձագանք չի եղել: Սրա պատճառով՝ Մարդու իրավունքների պաշտպանի ներկայացուցիչները չկարողացան հարցազրույց վերցնել ընտրություններին մասնակցող մյուս դատապարտյալների հիմնական մասի հետ:

N15 քրեակատարողական հիմնարկ կատարած այցի նպատակն էր ստուգել ինչպես ընդհանուր վիճակը, այնպես էլ բանտարկյալների ազատ ընտրելու իրավունքի իրացման հնարավորությունը: Ցավոք, անհատ բանտարկյալների ակտիվ միջամտությամբ և նախաձեռնությամբ հնարավոր չեղավ ստուգել բանտարկյալների իրավական կարգավիճակը և պաշտպանել բոլոր բանտարկյալների իրավունքները, որոնք չեն պատկանում այսպես կոչված, արտոնյալ բանտարկյալներին:

Վրաստանի Մարդու իրավունքների պաշտպանը տարիներ շարունակ նշում է, որ վրացական քրեակատարողական հիմնարկներում կա քրեական ենթամշակույթի խնդիր, ինչը հաճախ դառնում է բանտարկյալների ճնշման և նրանց իրավունքների սահմանափակման պատճառ: Քրեակատարողական հիմնարկներում քրեական ենթամշակույթի առանձնահատուկ բացասական երեւույթն այն է, որ ազդեցիկ բանտարկյալների որոշակի փոքր թվաքանակը` այսպես կոչված «Դիտողները». Հաստատությունում պատրանքային կարգուկանոն են ապահովում՝ այլ բանտարկյալներին ահաբեկման եւ հոգեբանական ճնշման միջոցով։

Տեղեկացնենք, որ այցի սկզբում Մարդու իրավունքների պաշտպանի գրասենյակի աշխատակիցները կարողացան ազատ տեղաշարժվել հաստատության տարածքում: Այնուամենայնիվ, այն բանից հետո, երբ նրանք փորձեցին ընտրություններին մասնակցող դատապարտյալներից հարցազրույց վերցնել դատապարտյալների նստավայրից առանձին մի վայրում, որտեղ տեղակայված էր ընտրատեղամասը, նրանց մոտեցան երկու դատապարտյալներ և բարձր տոնով, որ մյուս դատապարտյալները լսեն, ասացին, որ 2012 թվականից քրեակատարողական համակարգում ամեն ինչ լավ է, և ոչ մի ստուգման կարիք չկա: Ըստ այդմ, նրանք կտրականապես պահանջեցին դադարեցնել այցը: Կարճ ժամանակում նրանց միացան մի քանի դատապարտյալներ և դատապարտյալների լարված խոսակցությունը վերածվեց բանավոր հայհոյանքների: Չնայած նրան, որ խմբի անդամների նկատմամբ բանավոր հայհոյանքները տևեցին մի քանի րոպե, վարչակազմի ղեկավարները դատապարտյալներին կոչ չէին ան պահանջում դադարեցնել վերոնշյալ գործողությունները:

Ըստ Մարդու իրավունքների պաշտպանի, 2020 թվականի հոկտեմբերի 31-ին N15 քրեակատարողական հիմնարկում տեղի ունեցած միջադեպը հատկապես մտահոգիչ է, դրանով իսկ սահմանափակվում է սահմանադրական մարմնի կողմից իր հիմնական լիազորությունների, ինչպես նաև ՄԱԿ-ի հատուկ մանդատով պարտավորվածների իրականացնելու հնարավորությունը:

Մարդու իրավունքների պաշտպանը կոչ է անում պետական մարմիններին հետաքննել այդ միջադեպը: Նաև պետք է հնարավորինս արագ քայլեր ձեռնարկվեն խոշտանգումների կանխարգելման եվրոպական կոմիտեի և Մարդու իրավունքների պաշտպանի առաջարկությունները կյանքի կոչելու ուղղությամբ` քրեակատարողական հիմնարկներում քրեական ենթամշակույթի ազդեցությունը նվազեցնելու ուղղությամբ, ինչը լուրջ սպառնալիք է ներկայացնում բանտարկյալների իրավունքների ոտնահարման տեսանկյունից: