31 mart 2021-ci il tarixində Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisi Gürcüstan parlamentinə 2021-ci ildə Gürcüstanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsinin vəziyyəti haqqında hesabat təqdim edib. Qısa olaraq hesabatda ölkədə insan hüquqlarının müdafiəsi ilə bağlı diqqətəlayiq tendensiyaların əsas nəticələri təqdim olunur ki, bu da hakimiyyət orqanlarından müvafiq və vaxtında reaksiya tələb edir.

2021-ci ildə insan haqlarının vəziyyəti o qədər də yaxşılaşmayıb, üstəlik bir sıra sahələrdə hətta əhəmiyyətli dərəcədə pisləşmə də var.

2021-ci il ölkədə insan hüquqlarının qorunmasına nəzarət edən/məsuliyyət daşıyan dövlət qurumlarının müstəqilliyinə xələl gətirən hökumət qərarları ilə yadda qaldı. 2021-ci ildə Dövlət Müfəttişliyi Xidməti ləğv edilib. Xalq müdafiəçisinin sözlərinə görə, Müfəttişlikdə edilən dəyişikliklərin məqsədi müstəqil qurumun fəaliyyətinə müdaxilə və təsir göstərmək olub; Gürcüstanda hakimlərin müstəqillik dərəcəsini, ədliyyə sisteminin vəziyyətini və ədalətli mühakimə hüququnu kəskin şəkildə pisləşdirən, habelə ombudsmanın fəaliyyətinə mane olan digər qanunvericilik dəyişiklikləri də qəbul edilib və ombudsmana qarşı şifahi hücum və ya hədələr edilib.

2021-ci il dekabrın 30-da Gürcüstan parlamenti Dövlət Müfəttişliyi Ofisini ləğv edən qanunvericilik dəyişikliklərinin sürətləndirilmiş paketini qəbul etdi. Sürətli qaydada - 4 gün ərzində qanun layihəsinin müzakirəsi ictimaiyyəti müzakirə prosesinə cəlb etməyi mümkünsüz edib. Üstəlik, qanun layihəsinin hazırlanmasında nəinki maraqlı təşkilatlar, hətta dövlət müfəttişi belə iştirak etməyib. Xalq müdafiəçisinin fikrincə, bu cür dəyişikliklər açıq və şəffaf proses çərçivəsində, əsaslı, geniş müzakirələrlə, vətəndaş cəmiyyətinin və Dövlət Müfəttişliyinin özünün iştirakı ilə həyata keçirilməli idi. Bu qanunvericilik dəyişiklikləri ATƏT/DTİHB tərəfindən də mənfi qiymətləndirilib.

2021-ci ilin dekabrında Gürcüstan parlamenti hakimlərin fərdi müstəqilliyini təhdid edən daha bir qanunvericilik dəyişikliyinin qəbulunu sürətləndirdi. Keçən il hökumət məhkəmə sistemində əsaslı islahatları həyata keçirməkdən imtina etdi və ombudsman, ATƏT/DTİHB və digər beynəlxalq tərəfdaşların çağırışlarına baxmayaraq, Ali Məhkəmənin tam kadrlarla təmin edilməsi prosesini davam etdirdi və başa çatdırdı. 2021-ci ilin sentyabrında Avropa Birliyi ədliyyə sahəsində yerinə yetirilməmiş öhdəliklərə görə Gürcüstana əlavə 75 milyon avro makromaliyyə yardımı köçürmədi.

Ali Məhkəməyə hakimlərin tez təyin edilməsi üçün arqumentlərdən biri də məhkəmə iclaslarının çoxluğu və işlərə baxılmasının gecikdirilməsi olsa da, kassasiya mərhələsində ədalət mühakiməsinin sürətli və səmərəli aparılması prinsiplərinin qorunması hələ də problemlidir. Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisi Ofisinin əldə etdiyi məlumata görə, Ali Məhkəmənin Mülki İşlər üzrə Kollegiyasında qəbul edilən 835 işdən məhkəmə qanunla müəyyən olunmuş 6 ay müddətində cəmi 25 (2,9%) iş üzrə icraatı başa çatdırıb. Gürcüstanın Ali Məhkəməsi 6 ay ərzində qəbul edilə bilən 722 işdən yalnız 1 işə baxdığı İnzibati İşlər Palatasında vəziyyət daha pisdir.

Gürcüstanın Konstitusiya Məhkəməsinə gəlincə, 2021-ci ildə məhkəmə cəmi 10 qərar qəbul edib. 2015-2020-ci illərdə Konstitusiya Məhkəməsində qeydə alınmış işlərin sayı 70-ə çatıb, qərar hələ qəbul edilməsə də, mahiyyəti üzrə məhkəmə prosesi başa çatıb.

Müstəqil institutlardan danışarkən, təəssüf ki, qeyd etmək lazımdır ki, Gürcüstan Konstitusiya Məhkəməsinin son qərarları məhkəmə sisteminin müstəqilliyi və qərəzsizliyi ilə bağlı suallar yaradır. Dövlət Müfəttişliyinin ləğvi ilə bağlı daxil olan protokolları xüsusi qeyd etmək lazımdır ki, bu protokolla məhkəmə anlaşılmaz və əsassız arqumentlərlə müstəqil dövlət qurumunun ləğvi prosesini dayandırmayıb. Bu, ATƏT/DTİHB-nin fikirlərinə ziddir, ona görə qanunun fəaliyyətini dayandırmaq lazımdır.

Ölkədə cinayət siyasətinin əsas təyinedicilərindən biri Gürcüstan Prokurorluğudur. Siyasi cəhətdən neytral prokurorluq sisteminin yaradılması əsas problem olaraq qalır. Xalq müdafiəçisinin sözlərinə görə, prokurorluq tərəfindən aparılan bir sıra işlərin araşdırılması zamanı səmərəli istintaq meyarlarına cavab verməyən xeyli nöqsanlar aşkar edilib. Məsələn, belə deyilənlərdir. İstintaqın başlanması və aparılması aşkar siyasi çalarlara malik olduğu və işdə də ciddi hüquqi nöqsanların olduğu kartoqrafların işidir. Xalq müdafiəçisi həm əvvəlki illərdə, həm də hazırkı 2021-ci il parlament hesabatında Baş Prokurorluqda islahatların aparılması zərurətini daim diqqət mərkəzində saxlayır.

İnsan hüquqlarının müdafiəsi üçün İctimai Müdafiəçinin müstəqil monitorinq orqanı kimi öz fəaliyyətini sərbəst şəkildə həyata keçirmək imkanının olması xüsusilə vacibdir. Təəssüf ki, Xalq Müdafiəçisinin nümayəndələri 2020-ci ildə olduğu kimi, 2021-ci ilin əvvəlində də müxtəlif cəzaçəkmə müəssisələrinin ərazisinə çoxsaylı şifahi hücumların obyektinə çevrildilər. Ombudsmanın nümayəndəsinə qarşı kiçik bir qrup məhbusun qanunsuz əməllərinin birbaşa və ya dolayısı ilə həbsxana rəhbərliyi tərəfindən təşkil edildiyini açıq-aydın sübut edən, hücum baş verən gün cəzaçəkmə müəssisələrinin ərazisində arxivləşdirilmiş videomaterialla tanış olduq. İş prokurorluqda araşdırılır, lakin cinayətdə əli olan konkret şəxslərin təqsiri hələ də müəyyən edilməyib.

Son illər ölkədə ifadə azadlığı məkanının daha da məhdudlaşdırılması tendensiyası müşahidə olunur. Jurnalistlərin, vətəndaş cəmiyyəti fəallarının və hüquq müdafiəçilərinin fəaliyyət göstərdiyi təhdid və düşmənçilik mühiti narahatedicidir. 2021-ci ildə seçkiqabağı dövrdə də daxil olmaqla, tənqidi media nümayəndələrinə qarşı fiziki zorakılıq hallarının sayı artıb. Siyasi məmurların jurnalistlərə, xüsusən də tənqidi media nümayəndələrinə qarşı həyasız və açıq mövqe sərgiləmələri, tənqidi media nümayəndələrinin dövlət qurumlarına getməsinə mane olmaq, onları gözdən salmağa çalışmaları adi haldır.

İfadə azadlığının qorunması toplaşmaq hüququnun rahat həyata keçirilməsi ilə birbaşa bağlıdır. Əvvəlki illərdə olduğu kimi, toplantıların idarə edilməsində və buraxılmasında hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşları qeyri-mütənasib güc tətbiq etmiş, toplantı iştirakçılarının inzibati qaydada tutulması halları zərurət tələbini xeyli dərəcədə təmin etməmiş, sərbəst toplaşmaq azadlığına əsassız müdaxilə formasını almışdır. Maraqlıdır ki, dövlətin bu cür müdaxiləsi və güc tətbiqi müxalifət xadimləri, vətəndaş fəalları və hüquq müdafiəçilərinin təşkil etdiyi mitinqlər zamanı baş verib, halbuki dövlətin ultrasağçı zorakı qrupların təşkil etdiyi mitinqlərin idarə olunmasına reaksiyası daha çox yumşaq olub. İclaslar zamanı hələ də qanuna əsassız müdaxilə üçün 1984-cü ildə qəbul edilmiş, mövcud konstitusiya quruluşuna zidd olan İnzibati Xətalar Məcəlləsindən istifadə olunub. Dəfələrlə elan edilən Qanunlar Məcəlləsində islahatların uğursuzluğa düçar olmasının səbəbinin nümayişçilərə qarşı insan haqları standartlarına uyğun olmayan mexanizmlərdən istifadə edilməsi ilə bağlı əsaslı şübhələr var. Bu, hüquq-mühafizə orqanlarının, eləcə də məhkəmənin müvafiq insan hüquqları standartlarından yan keçərək toplantı iştirakçılarının hüquqlarını pozan qərarlar qəbul etməsini asanlaşdırır.

2021-ci il iyulun 5-i ölkənin ən yaxın tarixində insan hüquqlarının və təhlükəsizliyin qorunmasına cavabdeh olan dövlətin faktiki olaraq mövcud olmadığı ən kədərli günlərdən biri olub. 5 iyul hadisələri göstərir ki, hakimiyyət jurnalistlərə, LGBT+ icmasına, onların fəallarına və ümumilikdə vətəndaşlara qarşı onların sağlamlığı və həyatı üçün real təhlükə yaradan zorakılığın qarşısını almaqla kifayətlənməyib, həm də yüksək vəzifəli şəxslər, məmurlar tərəfindən ayrı-seçkilik xarakterli bəyanatlar verib. Maraqlıdır ki, Avropa İnsan Haqları Məhkəməsinin 17 may 2013-cü il tarixində Tbilisidə LGBT icmasına və tərəfdarlarına qarşı hücumlara istinad edən 16 dekabr 2021-ci il tarixli qərarında Məhkəmə qeyd edib ki, dövlətin vaxtında cinayət işi aparmaması və hücum faktlarının obyektiv araşdırılması öz təsirini göstərmişdir.

Təəssüf ki, iyulun 5-də baş vermiş analoji genişmiqyaslı zorakılıqla bağlı Gürcüstan Prokurorluğu qrup zorakılığının təşkili və təşviq edilməsinə görə şəxslərdən heç birini təqib etmədi, baxmayaraq ki, Xalq Müdafiəçisi ictimai sübutların ən azı iki ittiham aktına bərabər olduğunu təxmin edir. Bu, cəzasızlıq mühitini daha da ağırlaşdırır və açıq-aydın LGBT+ icmasının üzvlərinə, fəallara və jurnalistlərə qarşı zorakılığı daha da qızışdırır ki, bu da hakimiyyət tərəfindən həyata keçirilən yuxarıda qeyd olunan siyasətlə səsləşir.

Ölkədəki məhdud demokratik məkan fonunda sentyabrın 13-də müşahidə və müşahidə materiallarının mülki sektora, jurnalistlərə, siyasətçilərə, din xadimlərinə və diplomatlara sızdırılması narahatedici idi. Sızdırılan fayllar qeyri-qanuni ələ keçirmə və izləmə yolu ilə əldə edildiyi iddia edilən məxfiliyə dair misli görünməmiş miqdarda məlumat ehtiva edir. Bundan əlavə, guya materiallarda yetkinlik yaşına çatmayanlara qarşı cinsi zorakılıq, cinayət barədə məlumat verilməməsi, hüquq-mühafizə orqanlarının əməkdaşlarının vəzifə səlahiyyətlərindən sui-istifadə etməsi faktları da var.

Xalq Müdafiəçisinin sözlərinə görə, qeyri-qanuni müşahidənin məqsədi nüfuzdan salan məlumatları toplamaq və yaymaqdır. Qeyri-qanuni və genişmiqyaslı müşahidələr ölkədə total nəzarətə təhlükə yaradır. Bu, təəssüf ki, institusional nəzarət və nəzarətdən məhrum olan ölkənin demokratik inkişafı prosesinin hər bir mərhələsinə əhəmiyyətli dərəcədə mənfi təsir göstərə bilər.

Ölkədə siyasi hüquqların müdafiəsi standartının pisləşməsi seçki hüququnun reallaşmasında da özünü büruzə verdi. Təəssüf ki, 2021-ci il yerli seçkilər azad və bərabər şəraitdə keçirilmədi. Xüsusilə diqqətəlayiq haldır ki, seçkiqabağı dövrdə insanların əmək azadlığına siyasi zəmində müdaxilənin xoşagəlməz tendensiyası həm özəl, həm də dövlət sektorunda özünü büruzə verirdi. Yerli özünüidarəetmə orqanlarına seçkilər dövlət qulluğu islahatlarının əsas məqsədlərindən birinə - depolitizasiyaya nail olunmadığını açıq şəkildə göstərdi. 2021-ci ildə yerli özünüidarəetmə orqanlarına seçkiqabağı dövrdə 69 nəfər ayrı-seçkilik, siyasi baxışlarına görə vəzifəsindən azad edilib və ya təzyiqlərə məruz qalıb. Dövlət ümumtəhsil məktəblərinin direktor vəzifəsini müvəqqəti icra edən şəxslərin mümkün siyasi səbəblərdən əmək müqaviləsini uzatmaması ilə bağlı 4 hal barədə də Xalq Müdafiəçisinə məlumat verilib. Narahatedici odur ki, ayrı-ayrı şəxslərin işdən çıxarılmasına səbəb bəzi hallarda onların sosial şəbəkələrdə müxalif siyasi partiyaya dəstək yazıları və ya hakimiyyətə simpatiya və ya sadəcə olaraq tənqidi fikirlər səsləndirmələri olub.

Penitensiar müəssisələrdə vəziyyət illərdir ki, böyük problem olub. Təəssüf ki, penitensiar sistem müxtəlif üsullarla məhbusları susdurmağa yönəlib. Bu baxımdan əsas problem cəzaçəkmə müəssisələrində qeyri-rəsmi idarəçilikdir ki, bu da məhbusları susdurmaq, onlara problem danışmağa qadağa qoymaq və müəssisələrdə illüziya asayişi təmin etməkdir. Zorakılığın qurbanı olan məhbuslar gözlənilən qisasdan yayınmaq üçün çox vaxt rəhbərlik və tibb işçiləri ilə aldıqları xəsarətlərin əsl səbəbləri barədə danışmırlar. Cinayət subkulturasının təsirinə məruz qalan məhkumlar da şikayət göndərməkdən çəkinirlər. Yarımaçıq cəzaçəkmə müəssisələrindən Xalq Müdafiəçiliyinə ildən-ilə müraciətlərin sayının artması bunu təsdiqləyir. Məhkumların cəza çəkmək üçün cəzaçəkmə müəssisələrində və birnəfərlik kameralarda uzun müddətə qanunla nəzərdə tutulmuş cəzalar tətbiq edilmədən yerləşdirilməsi halları var. Xalq müdafiəçisinin fikrincə, bu, qeyri-insani və ləyaqəti alçaldan rəftara bərabərdir.

Mən məhbuslar üçün vacib olan problemdən - şərti azadlığından danışmaq istəyirəm. Şərti azad etmə məsələləri ilə məşğul olan yerli şuralar eyni məlumat işlərində çox vaxt fərqli qərarlar qəbul edirlər. Qərarların motivasiya hissəsi şablon əsaslıdır, formaldır və lazımi əsaslandırma yoxdur. Eyni iş üzrə digər məhbus barəsində mənfi qərar çıxarıldığı halda, bir məhbusun niyə azadlığa buraxıldığını heç kim bilmir. Şərti azadlığın bir neçə il müşahidə edilməsi qərarların məntiqə və qanunun tələblərinə əsaslanmadığını açıq şəkildə göstərir.

Mən həmçinin Gürcüstanın Ədliyyə Nazirliyini və hökumətini işgəncələrin qarşısının alınması üzrə Avropa Komitəsinin 2021-ci il səfərinin hesabatını vaxtında dərc etməyə çağırmaq istərdim ki, bu da Komitənin Gürcüstanın cəzaçəkmə müəssisələrindəki vəziyyətlə bağlı qiymətləndirmə və tövsiyələrini əks etdirməlidir.

İri qurumların deinstitusionalizasiya prosesi illərdir həll olunmamış problem olaraq qalır. Bu, psixiatriya müəssisələrində, eləcə də uşaqlar və məhdud imkanlı şəxslər üçün böyük müəssisələrdə problemlidir. Xüsusilə, xəstələrin psixiatriya müəssisələrində uzun müddət xəstəxanada yerləşdirilməsi problem olaraq qalır. Aktiv müalicəyə ehtiyacı olmayan xəstələr ictimai xidmətlərin azlığı və gedəcək yerləri olmadığı üçün müəssisəni tərk edə bilmirlər.

Keçən il Ninotsminda pansionatında uşaq hüquqlarının sistemli şəkildə pozulması, yetkinlik yaşına çatmayanların ləyaqətini alçaldan, qeyri-insani və ləyaqəti alçaldan rəftar illəri uşaqlara qarşı iddia edilən seksual xarakterli cinayətlərin əlamətlərini üzə çıxarıb. Bu illər ərzində Xalq Müdafiəçisi Ninotsminda pansionatında monitorinqin əhəmiyyətli dərəcədə maneə törədildiyini, pansionatda yaşayan yetkinlik yaşına çatmayanların hüquqi statusunun qorunmasına təhlükə yaratdığını və pansionatlarda onsuz da yüksək institusional zorakılıq riskini artırdığını bildirdi. Bundan başqa, Ninotsminda pansionatında uşaqlara qarşı törədilmiş cinayətlərin araşdırılması prosesində mühüm və əsaslı nöqsanlar aşkar edilib. 2016-cı ildə bir sıra cinayət işi başlansa da, istintaq hələ də davam edir və heç kim məsuliyyətə cəlb edilməyib.

Gender motivli qətllər (qadın öldürmə) ilə bağlı problemlər illərdir davam edir; Qadın öldürmə və qadın öldürməyə cəhd hallarının azalması tendensiyası hələ də müşahidə olunmur. Təəssüf ki, əvvəlki illərlə müqayisədə qadınları intihara və intihara cəhdə sürükləyən halların sayı artıb. 2021-ci ildə 22 qadın qətli, 31 qadın qətli faktı açılıb.

Ölkədəki ağır sosial-iqtisadi vəziyyət insan hüquqlarının vəziyyətinə mənfi təsir göstərir. Yoxsulluq ölkənin əsas problemlərindən biri olaraq qalır. Gürcüstan Milli Statistika İdarəsinin məlumatına görə, 2020-ci ilə olan vəziyyətə görə, Gürcüstanda mütləq yoxsulluq həddindən aşağı olan əhalinin xüsusi çəkisi 21,3% (təxminən 800 min nəfər) təşkil edir. Bu göstəricilər 2018-2019-cu illərlə müqayisədə artıb. O cümlədən, 2019-cu ildə mütləq yoxsulluq həddindən aşağı əhalinin xüsusi çəkisi 20,1 faiz, 2018-ci ildə isə 19,5 faiz təşkil edib. Gürcüstanda 2021-ci ilin yanvar-dekabr aylarında yaşayış müavinəti alan uşaqların sayı artıb. O cümlədən, 2021-ci ildə yaşayış müavinəti alan uşaqların sayı 235 252 nəfər olduğu halda, 2020-ci ildə bu rəqəm 186 131 nəfər olub. Təəssüf ki, ölkədə yoxsulluq şəraitində yaşayan uşaqların ehtiyaclarını ödəmək üçün ünvanlı dövlət xidmətləri kifayət qədər deyil.

Məhdud imkanlı şəxslərin, kimsəsizlərin və qocaların, məcburi köçkünlərin və münaqişədən zərər çəkmiş insanların hüquqi vəziyyəti ağırdır. Təəssüf ki, məhdud imkanlı şəxs statusunun verilməsinin ədalətli sisteminə keçmək hələ də həll olunmamış məsələdir ki, bu da tibbi ifadələrlə yanaşı, insanın psixoloji və sosial amillərinə də diqqət yetirir. Mövcud modellə müəyyən edilmiş sosial paketin məbləği məhdud imkanları olan şəxslərin fərdi ehtiyaclarına uyğunlaşdırılmamaqla yanaşı, onları heç də qane etmir. Sosial reabilitasiya və uşaqlara qulluq üzrə dövlət proqramı çərçivəsində göstərilən xidmətlərin coğrafi əhatəsi hələ də problemlidir. Alt proqramlar hələ də statistik və tədqiqat məlumatlarına əsaslanmayıb. 2021-ci ildə multidissiplinar xəstəxanalarda fəaliyyət göstərən stasionar və ambulator psixiatriya şöbələrinin bağlanması da mənfi qiymətləndirilməlidir. Hesabat dövründə Gürcüstan parlamenti BMT-nin Məhdud imkanlı şəxslərin Hüquqları haqqında Konvensiyasına Əlavə Protokolunu ratifikasiya edib. Gürcüstan hökuməti tərəfindən Məhdud imkanlı şəxslərin Hüquqları haqqında Konvensiyanın həyata keçirilməsi üzrə İdarələrarası Əlaqələndirmə Komitəsinin yaradılması da alqışlanmalıdır.

Təəssüf ki, əvvəlki illərdə olduğu kimi, evsiz şəxsin tam hüquqlu qanunvericilik anlayışı və adekvat mənzil hüququnun həyata keçirilməsi üçün zəruri olan çərçivə qanunvericiliyi mövcud deyil. Ölkədə hələ də evsizlərin vahid məlumat bazası, bir sıra bələdiyyələrdə isə yerli məlumat bazaları yoxdur. Hər bir bələdiyyənin evsizliyə fərqli standartı və yanaşması var. Evsizlərin qeydiyyatı və Tbilisi Bələdiyyəsi tərəfindən göstərilən mənzil xidmətlərinin göstərilməsi qaydasını müsbət qeyd etmək lazımdır ki, bu da digər bələdiyyələrdən fərqli olaraq istisnadır.

2021-ci ildə 2020-ci illə müqayisədə daha az məcburi köçkün ailəsi yüksək riskli obyektlərdən köçürülüb. Bu günə qədər, sözdə Qəzalı binalarda məskunlaşan məcburi köçkünlərin yerləşdirilməsi üçün xüsusi qaydalar, dövlət qəzalı vəziyyətdə olan binaların dayanıqlığını fəal şəkildə yoxlamır.

İşğal olunmuş ərazilərdə təəssüflər olsun ki, vətəndaşların qanunsuz saxlanması və onlara qarşı kobud rəftar təcrübəsi davam edir. Həmçinin qeyri-qanuni “sərhədləşmə” prosesi davam edir. 2019-cu il sentyabrın 4-dən işğal olunmuş Axalqori istiqamətində de-fakto hökumət qondarma yolu tamamilə bağladı. Nəzarət məntəqəsi; Nəticədə bu sahədə vəziyyət hələ də gərgindir və humanitar böhran hökm sürür. Ən mühüm problem işğal olunmuş rayonlarda ana dilində təhsil almaq məsələsi olaraq qalır, buna görə də hər iki rayonda tələbələrin sayı ildən-ilə azalır. Gürcü dilində təhsillərini davam etdirmək üçün valideynlər daimi yaşayış yerlərini tərk etməli və övladlarını Gürcüstanın nəzarətində olan ərazidəki məktəblərə köçürməlidirlər.

Məktəblərdə prozelitizm/dini təlqin halları və onların milli azlıqların təhsil hüququna çıxışının fəal şəkildə aşkarlanması problem olaraq qalır.

Gürcüstanda pandemiyadan ən yüksək gündəlik ölüm sayı 2021-ci ildə açıqlanıb. Kovid 19 pandemiyasının idarə olunması ilə bağlı problemlər problemli olub, insanların həyat və sağlamlıq hüquqlarının dövlət tərəfindən qorunmasına real təhlükə yaradır. Koronavirusla mübarizə üçün qaydaların tətbiqi və ləğvi ilə bağlı qərarlar əsasən elmi sübutlara və ən yaxşı beynəlxalq təcrübəyə əsaslanırdı. Onların arasında Gürcüstanın yüksək vəzifəli şəxslərinin həm peyvənd prosesinə, həm də pandemiya ilə mübarizə prosesinə açıq-aşkar ziyan vuran bəyanatları mənfi qiymətləndirilməlidir. Nəticədə Gürcüstanda peyvəndləmə səviyyəsi çox aşağıdır. Covid 19 Peyvəndi Milli Planının məqsədi 2021-ci ilin sonuna qədər 18 yaşdan yuxarı əhalinin 60%-ni peyvənd etmək idi. Bununla belə, icra hakimiyyəti tərəfindən aparılan səmərəsiz məlumatlandırma kampaniyası, maliyyə, həvəsləndirmə və ya digər tədbirlərin gecikdirilməsi nəticəsində 2022-ci ilin yanvar ayına bu rəqəm 47%-i ötməyib. Bu kontekstdə qeyd etmək lazımdır ki, penitensiar sistemdə, məsələn, həm məhbuslarda, həm də əməkdaşlarda peyvəndləmə səviyyəsi yüksəkdir.

Bu hesabatda müəyyən edilmiş qanun pozuntularının aradan qaldırılması məqsədilə Xalq Müdafiəçisi Aparatı tərəfindən dövlət orqanlarına 67 tövsiyə/təklif göndərilib. 2021-ci il ərzində Avropa Şurası Nazirlər Komitəsinə 20 xüsusi məruzə, 17 konstitusiya iddiası, 13 məhkəmə dostu rəyi və 4 müraciət hazırlanıb. Hesabat dövründə Xalq Müdafiəçisi 3 iş üzrə Avropa İnsan Hüquqları Məhkəməsinə müraciət edib. Xalq Müdafiəçisi Aparatı hesabatda ətraflı şəkildə nəzərdən keçirilən insan hüquqlarının pozulması və problemlərin müəyyən edilməsi və monitorinqi məqsədilə müxtəlif qurumlara bir sıra səfərlər edib.