2008-ci il Rusiya-Gürcüstan Avqust Müharibəsindən 17 il ötsə də, onun fəsadları hələ də həm işğal olunmuş ərazidə qalan əhali, həm də işğal xəttinə yaxın yaşayanlar tərəfindən kəskin şəkildə hiss olunur. Məcburi köçkünlərin də vəziyyəti ağırdır, çünki onlar hələ də öz evlərinə qayıda bilmirlər. 1990-cı və 2008-ci illərin münaqişələri nəticəsində Gürcüstanda 299 172 məcburi köçkün qeydiyyata alınıb.[1]

Ən mühüm problem həm işğal olunmuş Abxaziya, həm də işğal olunmuş Sxinvali regionu istiqamətində qondarma sərhədi keçməyə görə işğalçı rejim tərəfindən qeyri-qanuni saxlanma və azadlıqdan məhrumetmə praktikası olaraq qalır.

Rəsmi məlumatlara görə, 2008-ci ildən 2025-ci ilə qədər Rusiya işğalçı qüvvələri tərəfindən 3594 nəfər qanunsuz olaraq saxlanılıb, onlardan 2024 nəfəri işğal olunmuş Abxaziya istiqamətində, 1570 nəfər isə işğal altında olan Sxinvali rayonu istiqamətində olub. Qeyri-qanuni saxlanma məsələsinə gəlincə, 2025-ci ilədək Gürcüstanın 9 vətəndaşı hələ də işğal altında olan Sxinvali rayonunda, 4 vətəndaşı isə işğal olunmuş Abxaziya istiqamətində qanunsuz həbsdə qalır.[2]

İşğal qüvvələri tərəfindən qeyri-qanuni qondarma sərhədləşdirmə prosesi davam edir. Mülkiyyət hüquqlarının pozulması işğal xəttinə yaxın yaşayan əhali üçün gündəlik problem olaraq qalır. İşğal altında olan Sxinvali istiqamətində Rusiya işğalçı qüvvələri 60 kilometrdən çox tikanlı məftil çəkib, işğal altında olan Abxaziya istiqamətində isə süni maneələrin uzunluğu 50 kilometri ötür.[3]

İşğal olunmuş ərazilərdə ana dilində təhsil almaq imkanları baxımından vəziyyət ağırdır. İşğal altında olan Qali və Axalqoridəki bütün məktəblərdə ibtidai siniflərdə gürcü dilində tədris tamamilə qadağan edilib, ana dili xarici dil və ədəbiyyat fənninə çevrilib. Bunun nəticəsidir ki, tələbələrin sayı ildən-ilə azalır.[4]

İşğal rejiminin bu cür qanunsuz hərəkətləri işğal olunmuş ərazilərdə yaşayan əhalinin hüquq və azadlıqlarını kobud surətdə pozur ki, bu da beynəlxalq insan hüquqları müşahidə missiyalarının işğal olunmuş ərazilərə buraxılmasının zəruriliyini bir daha təsdiqləyir.

Xalq Müdafiəçisi tərəflər arasında dialoqu asanlaşdırmağa və insan hüquqlarına əsaslanan təşəbbüs və yanaşmaları təşviq etməyə hazır olduğunu bildirir.

[1] Gürcüstanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi vəziyyəti haqqında Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisinin 2024-cü il hesabatı haqqında məlumatı internet saytından əldə etmək olar: https://shorturl.at/4sO4F

[2] Gürcüstan Dövlət Təhlükəsizlik Xidmətinin 30 iyul 2025-ci il tarixli SSG62500178169 nömrəli məktubu.

[3] İşğal edilmiş Sxinvali rayonuna doğru işğal xəttinin uzunluğu 350 kilometrdən çox, işğal olunmuş Abxaziyaya doğru isə təxminən 145 kilometrdir.

[4] Gürcüstanda insan hüquq və azadlıqlarının müdafiəsi vəziyyəti haqqında Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisinin 2024-cü il hesabatı haqqında məlumatı internet saytından əldə etmək olar: https://shorturl.at/iAXnk