16 dekabr 2021-ci ildə Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisi xüsusi hesabat dərc etdi - "Gürcüstanda insan hüquqları hüququnun ali təhsil səviyyəsində tədrisi". Hesabatda bakalavriat hüquq proqramları üzrə insan hüquqları üzrə təhsilin keyfiyyətinə nəzarətin nəticələri əks olunub və çatışmazlıqların aradan qaldırılması üçün müvafiq tövsiyələr verilib.

Araşdırmalar göstərib ki, tədqiq olunan bakalavr pilləsi üzrə proqramların əksəriyyətində əsas insan hüquq və azadlıqları yalnız bir məcburi fənn üzrə tədris olunur. Lakin, bir qayda olaraq, fənnin məzmunu Gürcüstan Konstitusiyasının ikinci fəslində əks olunmuş hüquqların məzmununun öyrənilməsi ilə məhdudlaşır və bu prosesdə tələbələrdən Konstitusiya Məhkəməsinin qərarlarının təhlili demək olar ki, tələb olunmur. Bu kontekst onu da göstərdi ki, əksər proqramlar ABŞ, Avropa və digər demokratiyaların Konstitusiya/Ali Məhkəməsinin təcrübəsindən istifadə edərək insan hüquqlarına dair müqayisəli hüquqi perspektivi təmin etmir. Eyni mənada, əksər proqramlarda Avropa insan hüquqları hüququnun icbari kurs çərçivəsində tədris olunmaması diqqət çəkir.

Yuxarıda göstərilən problemləri çətinləşdirən faktdır ki, insan hüquqları üzrə təhsil əsasən gürcü və çox vaxt köhnəlmiş ədəbiyyata əsaslanır. Bu problem xüsusilə regional universitetlər kontekstində müvafiq səriştələrə malik mühazirəçilərin çatışmazlığı ilə daha da ağırlaşır.

Hazırkı tədqiqatın müəyyən etdiyi ikinci problem sahəsi proqramlarda insan hüquqları üzrə təhsilin praktiki komponentlərinin olmamasıdır. Təbii ki, bu cür yanaşma insan hüquqlarının təcrübədən qoparaq yalnız nəzəri cəhətdən tədrisinə gətirib çıxarır.

Tədqiqat Qafqaz Tədqiqat Resurs Mərkəzinin (CRRC) iştirakı ilə USAID/ PROLoG tərəfindən maliyyələşdirilib və dəstəklənib. Tədqiqat prosesinə hüquq eksperti Natia Xantadze cəlb edilib. Hesabat 2020-2021-ci illər ərzində keçirilmiş, fərdi, dərin müsahibələr və fokus qrup müzakirələri (cəmi 125 respondentlə) aparılan keyfiyyətli sorğuya əsaslanır. Gürcüstanın 9 ali təhsil müəssisəsində bakalavriat hüquq proqramları nümunəsində insan hüquqlarının təhsili ilə bağlı məlumatlar toplanmış və nəticədə əsas nəticələr və tövsiyələr hazırlanmışdır.

Ümid edirik ki, bu tədqiqat ali təhsil müəssisələrinə ali təhsil səviyyəsində insan hüquqları üzrə təhsili təkmilləşdirməyə kömək edəcək.