Oktyabrın 1-də Beynəlxalq Ahılların Hüquqlarının Müdafiəsi Günündə Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisi Ofisi Birləşmiş Millətlər Təşkilatının builki mövzusuna qoşulur - “Yerli və qlobal fəaliyyətə rəhbərlik edən yaşlı insanlar: arzularımız, rifahımız və hüquqlarımız”.

Bu mövzu davamlı və ədalətli cəmiyyətlərin qurulmasında yaşlı insanların rolunu vurğulayır. Yaşlı insanlar yalnız qayğı göstərənlər deyil; öz təcrübə və bilikləri ilə cəmiyyətin rifahına, inkişafına və sosial davamlılığına mühüm töhfə verirlər.

2002-ci ildə qəbul edilmiş Madrid Beynəlxalq Yaşlanma üzrə Fəaliyyət Planı (MIPAA) bütün yaş qruplarından olan insanlar üçün ləyaqətli mühitin yaradılmasına xidmət edən qlobal siyasətin təməl daşı olaraq qalır. 2025-ci ildə İnsan Hüquqları Şurası tərəfindən yaşlı insanların hüquqlarının hüquqi müdafiəsi üçün yeni, məcburi mexanizmin işlənib hazırlanması məqsədi daşıyan 58/13 saylı Qətnamənin qəbul edilməsi xüsusi təkan yaratdı.

Ahılların hüquqlarının müdafiəsi baxımından Gürcüstanda hələ də dövlət nəzarəti mexanizminin mövcud olmadığını nəzərə alsaq, ahıllar üçün özəl müəssisələrin fəaliyyəti və onların sayının artırılması xüsusi aktual məsələyə çevrilib. Belə şəraitdə ictimai müdafiəçinin müəssisələrdə yaşlı insanların hüquqlarının müdafiəsinə nəzarəti xüsusi əhəmiyyət kəsb edir.

2025-ci ilin iyun ayında Aparat yaşlılar üçün səkkiz uzunmüddətli qayğı müəssisəsini yoxladı. Monitorinq zamanı ahılların hüquqlarına və ləyaqətli həyata bilavasitə təsir edən, eyni zamanda, sistem xarakterli çatışmazlıqlar aşkar edilib. Xüsusilə,

• Özəl qurumların tənzimlənməmiş vəziyyəti – onların sayı, benefisiarlar və ya xidmətlər haqqında məlumat yoxdur;
• Yalnız tibbi modelə əsaslanan qayğı – benefisiarlar hüquqları olan şəxs kimi deyil, xəstə kimi rəftar edilir, bu da təcrid olunma riskini artırır;
• Baxımsızlıq və pis rəftar halları - xüsusilə yataq xəstəsi və əlil yaşlı insanlar;
• Müəssisələrin və benefisiarların qeyri-kafi gigiyenası
• Sosial fəaliyyətin olmaması – yaşlıların gündəlik həyatı çox vaxt yalnız fiziki qayğı ilə məhdudlaşır;
• Əlaqə mexanizmlərinin olmaması – benefisiarların öz fikirlərini bildirmək və ya xidmətə etiraz etmək üçün real imkanları yoxdur;
• Kadrların ixtisaslarının ciddi çatışmazlığı – baxıcıların peşəkar səviyyədə öyrədilməməsi halları tez-tez baş verir.

Monitorinq hesabatında öz əksini tapmış problemlər müvafiq tənzimləmə normalarına və effektiv nəzarət mexanizmlərinə ehtiyac olduğunu bir daha təsdiqləyir, ona görə də məcburi beynəlxalq müdafiə mexanizmi qəbul edilərsə, onun müsbət təsiri bir daha vurğulanmalıdır.

1 oktyabr Beynəlxalq Ahılların Müdfaiəsi Günündə biz bir daha xatırlamalıyıq ki, ahıllar tariximizin və inkişafımızın ayrılmaz hissəsidir və onların səsi, ləyaqəti, hüquqları daim qorunmalıdır.