Hər il 10 oktyabr Ümumdünya Ruhi Sağlamlıq Günü kimi qeyd olunur. Bu günün məqsədi ruhi sağlamlıq haqqında ictimaiyyətin məlumatlılığını artırmaq və ruhi sağlamlıq problemləri olan insanlara dəstəyi gücləndirməkdir.

Dünyada baş verən hadisələri nəzərə alaraq, 2025-ci il Ümumdünya Ruhi Sağlamlıq Gününün mövzusu "Böhran və Fövqəladə Hallarda Ruhi Sağlamlıq Xidmətlərinə Çıxış" adlandırılıb.[1] Təbii fəlakətlər, münaqişələr və digər böhran vəziyyətləri insanların zehni sağlamlığına əhəmiyyətli dərəcədə zərər vurur və xidmətlərə tələbatı artırır ki,[2] bu da dövlətin bu xidmətlərə çıxışı təmin etməsini tələb edir.

Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisi illərdir ki, ruhi sağlamlıq problemləri olan şəxslərin hüquqlarının yaxşılaşdırılması və onların zəruri xidmətlərə çıxışının təmin edilməsinin vacibliyini qeyd edir. Xalq Müdafiəçisi hətta COVID-19 pandemiyası dövründə də ruhi sağlamlıq problemləri olan şəxslərin hüquqlarının qorunmasına nəzarət etməyə davam edərək, böhran dövründə ruhi sağlamlıq problemləri olan şəxslər üçün yaranan ehtiyacları müəyyən edir və onların ödənilməsinin vacibliyini vurğulayır.

Xalq Müdafiəçisi psixiatrik stasionar xidmətlərə əlçatanlığın və keyfiyyətin yaxşılaşdırılmasına xüsusi diqqət yetirir, baxmayaraq ki, psixiatrik stasionar müəssisələrdə mövcud vəziyyət praktik olaraq dəyişməz olaraq qalır və bəzi müəssisələrdə hətta vəziyyətin pisləşməsi müşahidə olunur. Əsas çətinliklər çarpayı çatışmazlığı, həddindən artıq izdihamlı palatalar, qeyri-kafi fiziki mühit, ixtisaslı kadrların çatışmazlığı, ruhi və somatik sağlamlıq xidmətlərinin bölüşdürülməsi, müalicə haqqında məlumatların olmaması, qeyri-kafi qidalanma və məhdud psixososial reabilitasiya xidmətləri olaraq qalır. Əlavə problemlər düzgün olmayan müalicə, məxfiliyin pozulması və xəstələrin şəxsi məkanının qorunması məsələləri ilə yaranır. Xəstələrin ədalətə çıxışı problemi aktual olaraq qalır.

Statsionar müalicə ilə yanaşı, ambulator xidmətlər də çətinlik yaradır. Xidmətlərin olmaması və əlçatanlıqla bağlı problemlərlə yanaşı, cəmiyyətdə stiqma və stereotipik münasibətlər də onlara cəlb olunmağa mane olur. Aşağı səviyyədə məlumatlılıq, həmçinin müəyyən şəxsləri və ya hadisələri nüfuzdan salmaq üçün ruhi sağlamlığın istifadəsi üçün yer yaradır ki, bu da ölkədə ruhi sağlamlıq xidmətinin vəziyyətinə daha da xələl gətirir və ruhi sağlamlıq problemləri olan insanların ləyaqətinə təhqirdir. Siyasətçilər və ya ictimai xadimlər tərəfindən stiqma təşviq edildikdə xüsusilə narahatedici hal yaranır.

Sistemli çətinliklər böhran və ya fövqəladə hallar zamanı əlavə maneələr yaradır və dövlətdən vaxtında cavab və zəruri hazırlıq tələb edir.

Gürcüstanın Xalq Müdafiəçisi bir daha ruhi sağlamlığın inkişafının prioritetləşdirilməsinin vacibliyini vurğulayır və müvafiq dövlət qurumlarını ruhi sağlamlıq sahəsində mövcud problemlərin həlli üçün vaxtında və effektiv addımlar atmağa, o cümlədən qarşısının alınması, xidmətlərin təkmilləşdirilməsi və ruhi sağlamlıq sahəsində insan hüquqlarına əsaslanan yanaşmanın tətbiqinə çağırır.

[1] https://www.un.org/en/healthy-workforce/world-mental-health-day

[2] https://www.who.int/campaigns/world-mental-health-day/2025